Sự chuyển đổi được xây dựng trên những bài học kinh nghiệm của giai đoạn 2021 - 2025. Mặc dù giai đoạn này đã đạt được những thành tựu quan trọng nhờ sự huy động nguồn lực lớn (hơn 75.000 tỷ đồng) và sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, nhưng ý nghĩa sâu sắc nhất nằm ở sự thay đổi tư duy chính sách. Hệ thống hỗ trợ đã dần chuyển dịch từ việc chủ yếu hỗ trợ trực tiếp, trợ cấp sang mô hình tài chính bao trùm. Mô hình này đảm bảo mọi người dân, cả ở vùng sâu, vùng xa, đều có cơ hội tiếp cận các dịch vụ tài chính phù hợp và bền vững, tạo tiền đề vững chắc cho việc tự chủ kinh tế.

Bước sang giai đoạn 2026 - 2030, chiến lược chuyển đổi trong công tác giảm nghèo sẽ được đẩy mạnh thông qua phương châm cốt lõi: trao cần câu, không trao xâu cá. Điều này đòi hỏi Chính phủ phải hoàn thiện Chương trình phát triển kinh tế - xã hội và giảm nghèo tổng thể, hiện đang được xây dựng để trình Quốc hội thông qua. 

Nội dung chương trình giảm nghèo bền vững trong thời gian tới sẽ tập trung vào 3 nhóm vấn đề lớn: hỗ trợ phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội tại các địa bàn nghèo; giảm các chiều thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản theo chuẩn nghèo mới và tăng cường công tác quản lý, tuyên truyền, giám sát, đảm bảo hiệu quả thực thi. 

Có thể nói, trọng tâm giảm nghèo thời gian tới sẽ chuyển từ "tiêu chí" sang "thích ứng". Thay vì áp dụng các tiêu chí cứng nhắc, chương trình sẽ tập trung vào sự linh hoạt, thích ứng với điều kiện và nhu cầu riêng của từng địa phương, đặc biệt trong bối cảnh tái cơ cấu chính quyền địa phương 2 cấp.

Bên cạnh đó, ưu tiên hỗ trợ phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội tại các địa bàn nghèo, nhằm tạo ra môi trường sản xuất kinh doanh thuận lợi, thay vì chỉ tập trung hỗ trợ từng hộ đơn lẻ.

Giảm thiếu hụt đa chiều cũng là vấn đề được lưu ý trong xây dựng chương trình giảm nghèo giai đoạn tới. Theo đó,  giảm triệt để các chiều thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản (y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch) theo chuẩn nghèo đa chiều mới, đồng thời tăng cường công tác quản lý, tuyên truyền và giám sát để chính sách thực sự đến được với người dân.

Đã có nhiều mô hình giảm nghèo được triển khai thành công, hiệu quả, góp phần khơi dậy ý chí tự lực của các hộ nghèo. Có thể kể đến như ở Nghệ An, việc bàn giao bê giống lai Sind kèm theo tổ chức tập huấn kỹ thuật chăn nuôi đã giúp các hộ dân chủ động sản xuất. Hay như tại Kon Tum, các dự án hỗ trợ chăn nuôi bò sinh sản, trồng cây dược liệu đã giúp từ 85% đến hơn 90% hộ tham gia đạt thu nhập ổn định và thoát nghèo bền vững.

Việc nhân rộng các mô hình “chiếc cần câu” cho người nghèo sẽ giúp người dân tự tạo ra nguồn thu bền vững. Trước khi được trao con giống, cây trồng, các hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo trong diện nhận hỗ trợ của dự án được tập huấn cách làm để phát huy tối đa giá trị sinh kế.

Chiến lược này không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ sinh kế mà còn là sự chuyển đổi về quản trị, đảm bảo tinh thần "không để ai bị bỏ lại phía sau" được thực hiện một cách thực chất nhất.