Xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao
Nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp, hiện TP. Hà Nội đang tập trung đổi mới mạnh mẽ giáo dục nghề nghiệp theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, hướng tới xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế số.
Theo đó, trên địa bàn Hà Nội hiện có 353 đơn vị hoạt động giáo dục nghề nghiệp, trong đó có 202 cơ sở giáo dục nghề nghiệp gồm 68 trường Cao đẳng, 84 trường Trung cấp, 50 trung tâm giáo dục nghề nghiệp; trong số này, có 19 trường Cao đẳng, Trung cấp công lập thuộc Thành phố. Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt khoảng 55%, cao hơn so với mức trung bình cả nước (34%).
Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Trần Thế Cương nhìn nhận: Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và xu thế chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, giáo dục nghề nghiệp đóng vai trò quan trọng trong đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng nghề cao đáp ứng nhu cầu ngày càng phát triển của thị trường lao động.
Mới đây, TP. Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 17/KH-UBND đặt mục tiêu đến năm 2025, toàn hệ thống giáo dục nghề nghiệp đào tạo cho 240.000 lượt người, trong đó, đào tạo trình độ cao đẳng 26.500 người, trình độ trung cấp 31.000 người, còn lại là đào tạo sơ cấp và dưới ba tháng. Tỷ lệ lao động qua đào tạo dự kiến đạt 75%, trong đó lao động có bằng cấp, chứng chỉ đạt 55%.
Để đạt mục tiêu đề ra, Thành phố đang triển khai các giải pháp đồng bộ: nâng cao năng lực cán bộ quản lý và giảng viên; xây dựng chương trình đào tạo linh hoạt; tăng cường hợp tác quốc tế; tổ chức Ngày hội gắn kết giáo dục nghề nghiệp với thị trường lao động; đẩy mạnh truyền thông đa nền tảng. Thành phố phấn đấu trở thành điểm sáng về phát triển nguồn nhân lực nghề chất lượng cao, góp phần xây dựng nền kinh tế số vững mạnh.
Theo báo cáo kết quả năm học 2024 - 2025 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, công tác đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng nâng cao trình độ, kỹ năng nghề cho người lao động ở những ngành nghề mới, kỹ năng mới được tăng cường. Tuy nhiên, quy mô giáo dục nghề nghiệp còn nhỏ; cơ cấu ngành nghề, trình độ đào tạo chưa phù hợp; chất lượng, hiệu quả đào tạo chưa cao, nhất là đào tạo nguồn nhân lực tay nghề cao, ngành nghề mới, kỹ năng tiên tiến; hình thức, phương thức đào tạo chậm đổi mới.
Mở rộng hợp tác với doanh nghiệp nâng cao chất lượng đào tạo
Số liệu thống kê cho thấy, trong hơn 53 triệu lao động hiện nay, khoảng 45 triệu người cần được đào tạo lại hoặc nâng cấp kỹ năng nghề nghiệp- con số phản ánh thách thức lớn đối với hệ thống giáo dục nghề nghiệp. Đáp lại yêu cầu này, nhiều cơ sở dạy nghề đã tăng tốc cải tiến: nâng cấp chương trình, ứng dụng công nghệ đào tạo tiên tiến, mở rộng hợp tác với doanh nghiệp để gia tăng thực hành và khả năng làm việc thực tế. Đáng chú ý, nhận thức xã hội cũng đang dịch chuyển rõ rệt, coi trọng năng lực và vị trí nghề nghiệp.
Theo PGS., TS Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội: Năm nay, trong công tác tuyển sinh, chúng ta nhận thấy xã hội bắt đầu có sự thay đổi trong cách nhìn nhận. Thay vì tập trung vào văn bằng, người ta chú trọng hơn đến công việc, vị trí nghề nghiệp, và đặc biệt là tính cá nhân hóa trong hệ thống giáo dục. Hệ thống giáo dục cá nhân hóa giúp chuyển đổi nguồn nhân lực từ mô hình đầu tư cố định, bất biến sang một dạng tài sản sáng tạo. Đây chính là sự chuyển đổi trong tư duy về giáo dục nghề nghiệp.
Những thay đổi trong cách xã hội nhìn nhận về học nghề không chỉ phản ánh sự dịch chuyển tư duy, mà còn mở ra cơ hội để giáo dục nghề nghiệp trở thành một đòn bẩy chiến lược cho phát triển kinh tế. Khi người học lựa chọn nghề nghiệp dựa trên năng lực và định hướng cá nhân, các cơ sở đào tạo cũng buộc phải thay đổi phương pháp giảng dạy, cập nhật công nghệ, và gắn kết chặt chẽ hơn với nhu cầu doanh nghiệp. Tuy nhiên, để chuyển biến nhận thức thành sức mạnh cạnh tranh thực sự, cần một hệ thống đào tạo được thiết kế đồng bộ, đáp ứng cả yêu cầu trước mắt và dài hạn của thị trường lao động.
Còn theo TS Phạm Vũ Quốc Bình - Phó Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên (Bộ Giáo dục và Đào tạo), để hướng tới một nền giáo dục chú trọng hiệu quả, điều quan trọng là phải nhận thức rằng kỹ năng và hiệu quả công việc là yếu tố cốt lõi.
Theo đó cần xây dựng một hệ thống giáo dục mở, linh hoạt, hiện đại, hội nhập và mang tính bao trùm. Đồng thời, đẩy nhanh việc đào tạo, đào tạo lại, chuyển đổi nghề nghiệp và đào tạo thích ứng cho lực lượng lao động đang hoạt động trên thị trường, với quy mô khoảng 45 triệu người trong tổng lực lượng lao động (khoảng 53 triệu người).
Bên cạnh đó, cần thúc đẩy đào tạo ban đầu, nhưng phải đảm bảo đào tạo này tiếp cận với công nghệ mới và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Điều này giúp lực lượng lao động sẵn sàng đón đầu các xu hướng mới, đóng vai trò tiên phong để thu hút các dự án đầu tư lớn từ nước ngoài.
Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tham mưu xây dựng Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) nhằm hướng tới hệ thống giáo dục nghề nghiệp hiện đại, mở, linh hoạt, đáp ứng yêu cầu nhân lực trong giai đoạn mới. Theo đó, một trong những điểm mới của Dự thảo Luật đó là mở rộng đối tượng tham gia giáo dục nghề nghiệp cho phép cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục khác đào tạo các trình độ giáo dục nghề nghiệp với điều kiện cụ thể do Chính phủ quy định. Đồng thời, quy định trách nhiệm doanh nghiệp trong đào tạo nhân lực, tiếp nhận thực tập, bố trí chuyên gia hoặc đóng góp kinh phí.
