Lợi dụng dịch bệnh để buôn lậu, gian lận thương mại
Theo số liệu thống kê tình hình phân luồng tờ khai hàng hóa xuất nhập khẩu, từ năm 2016 đến quý III/2021, trung bình khoảng 10 triệu tờ khai/năm. Trong đó, tỷ lệ luồng xanh tăng từ 59,7% đến 66,75%, luồng vàng giảm từ 34,78% xuống 29,22%, luồng đỏ giảm từ 5,45% xuống 4,04% trong khi đó, số vụ việc phát hiện vi phạm tăng từ 12.337 vụ lên 37.456 vụ.
Kết quả này cho thấy, số lượng tờ khai được Hệ thống thông quan điện tử phân luồng Xanh là rất lớn, đồng thời thể hiện nỗ lực của ngành Hải quan trong việc thực hiện chính sách tạo thuận lợi thương mại, thông thoáng trong việc thông quan hàng hóa nói riêng và hoạt động xuất nhập khẩu của DN nói chung.
Thời gian qua, trước tình hình diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19, cùng với chủ trương của Chính phủ, Bộ Tài chính đã chỉ đạo Tổng cục Hải quan chủ động thực hiện một số giải pháp để giảm tỷ lệ kiểm tra nhằm tạo thuận lợi cho doanh đặc biệt tại những địa bàn đang thực hiện giãn cách theo Chỉ thị 16 của Chính phủ.
Tuy nhiên, bên cạnh những DN tuân thủ tốt, vẫn còn tình trạng DN lợi dụng điều này để buôn lậu, gian lận thương mại với nhiều phương thức thủ đoạn đa dạng, tinh vi. Các hình thức vi phạm phổ biến là lợi dụng việc miễn kiểm tra để nhập khẩu hàng cấm, gian lận số lượng, chủng loại hàng hóa… Để ngăn chặn tình trạng nêu trên, ngày 12/4/2019, Tổng cục Hải quan triển khai chuyên đề kiểm soát rủi ro trong việc lợi dụng tờ khai luồng Xanh (theo Quyết định số 180/QĐ-TCHQ). Kết quả từ tháng 4/2019 đến nay đã phát hiện số vụ vi phạm là 988 vụ.
Qua thực tế công tác kiểm tra, kiểm soát hiện nay, ngành Hải quan cho biết vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Theo đó, các đối tượng buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới với các phương thức, thủ đoạn tinh vi, thay đổi thường xuyên, khiến công tác kiểm tra, kiểm soát còn bị động. Bên cạnh đó, việc cung cấp trao đổi thông tin giữa các Bộ, ngành, đơn vị liên quan không đầy đủ, kịp thời gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát...
Đồng bộ các giải pháp ngăn chặn
Để hạn chế tình trạng DN lợi dụng tờ khai luồng xanh để buôn lậu, gian lận thương mại, Tổng cục Hải quan đã và đang tiến hành đồng bộ, thống nhất các biện pháp nghiệp vụ có tính phân lớp quản lý để kiểm soát, ngăn ngừa, phát hiện kịp thời các gian lận của DN trong việc phân luồng như: Kiểm tra không xâm nhập bằng soi chiếu trước khi thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu tại cửa khẩu nhập; Kiểm tra qua soi chiếu đối với hàng xuất khẩu sau khi đã thông quan tại cửa khẩu xuất; Kiểm tra sau thông quan; Thanh tra chuyên ngành và các biện pháp nghiệp vụ phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới...
Đồng thời, ngành Hải quan cũng chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng như Công an, Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng... triển khai các nhiệm vụ theo quy chế phối hợp đã ký kết giữa các bên. Phối hợp trao đổi, chia sẻ thông tin với các cơ quan, bộ ngành khác trong phát hiện, bắt giữ buôn lậu và gian lận thương mại, trong đó tập trung về thông tin phương thức thủ đoạn mới, chủ động lập kế hoạch, phương án đấu tranh hiệu quả.
Cùng với đó, tăng cường thu thập, phân tích thông tin của hàng hóa, DN xuất nhập khẩu, đại lý hải quan, người xuất nhập cảnh, phương tiện vận tải xuất nhập cảnh, tuyến đường vận chuyển…. có nguy cơ rủi ro cao để cập nhật vào hệ thống phân luồng, cảnh báo cho các đơn vị thực thi kiểm tra, giám sát, kiểm soát tại cửa khẩu. Tập trung nghiên cứu giải pháp về quản lý đánh giá tuân thủ DN, ngăn chặn và khắc phục ngay tình trạng lợi dụng phân luồng, lợi dụng DN bình phong, DN ma để buôn lậu, gian lận thương mại.
