Bộ Xây dựng nhận được văn bản số 685/BDN ngày 29/7/2022 của Ban Dân nguyện - Ủy ban Thường vụ Quốc hội chuyển đến kèm theo kiến nghị của cử tri Thành phố Hồ Chí Minh gửi tới Quốc hội sau kỳ họp thứ 3 khóa XV với nội dung kiến nghị: Đề nghị nghiên cứu tham mưu Chính phủ trình Quốc hội quan tâm, xem xét thật kỹ trước khi thông qua quy định về thời gian sở hữu căn hộ chung cư để tránh ảnh hưởng đến quyền lợi của người sở hữu căn hộ chung cư".
Về vấn đề này, Bộ Xây dựng đã có công văn số 4398/BXD-QLN trả lời như sau: Ngày 13/6/2022, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 50/2022/QH14 về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022. Theo đó, Quốc hội đã đưa dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng pháp luật năm 2023 để trình Quốc hội cho ý kiến lần thứ nhất vào kỳ họp tháng 5/2023 và thông qua vào kỳ họp tháng 10/2023.
Thực hiện nhiệm vụ được giao, Bộ Xây dựng đã phối hợp cùng các Bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cũng như các cơ quan có liên quan đánh giá tổng kết việc thi hành Luật Nhà ở 2014, trên cơ sở đó xây dựng dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) để báo cáo cơ quan có thẩm quyền theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Liên quan đến kiến nghị của cử tri, trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) hiện đang được Bộ Xây dựng lấy ý kiến góp ý của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, Bộ Xây dựng đề xuất 02 Phương án:
Phương án 1: Bổ sung quy định mới về thời hạn sở hữu nhà chung cư. Đối với phương án này, để bảo đảm quyền lợi của các chủ sở hữu căn hộ nhà chung cư như kiến nghị của cử tri, trong dự thảo quy định một số nội dung như: Thời hạn sở hữu nhà chung cư được xác định theo thời hạn sử dụng của công trình nêu trong hồ sơ thiết kế công trình nhà chung cư được cơ quan có thẩm quyền thẩm định.
Thời hạn sở hữu nhà chung cư được tính từ khi nghiệm thu toàn bộ công trình nhà chung cư đưa vào sử dụng theo quy định của pháp luật về xây dựng. Khi thẩm định hồ sơ thiết kế công trình nhà chung cư, cơ quan có thẩm quyền thẩm định phải ghi rõ thời hạn sử dụng nhà chung cư trong hồ sơ thiết kế.
Thời hạn sở hữu nhà chung cư phải được ghi rõ trong hợp đồng mua bán, thuê mua căn hộ, diện tích khác trong nhà chung cư. Cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận phải căn cứ vào hồ sơ thiết kế công trình và hợp đồng mua bán để ghi thời hạn sở hữu nhà chung cư trong Giấy chứng nhận cấp cho chủ sở hữu.
Quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư chỉ áp dụng đối với công trình nhà chung cư được cấp Giấy phép xây dựng hoặc có văn bản thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở (đối với trường hợp miễn giấy phép xây dựng) sau ngày Luật này có hiệu lực thi hành. Không áp dụng quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư đối với các nhà chung cư được cấp Giấy phép xây dựng hoặc có văn bản thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở (đối với trường hợp miễn giấy phép xây dựng) trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành (tức là được sở hữu ổn định lâu dài như quy định hiện hành).
Quy định rõ xử lý nhà chung cư khi hết hạn sở hữu: Trường hợp cơ quan kiểm định xác định còn đủ điều kiện sử dụng thì được tiếp tục gia hạn sở hữu nhà chung cư; trường hợp nhà chung cư không còn đủ điều kiện sử dụng phải phá dỡ thì chấm dứt quyền sở hữu căn hộ và xử lý như sau: nếu khu đất vẫn theo quy hoạch được xây dựng nhà chung cư thì các chủ sở hữu được thực hiện xây dựng lại nhà chung cư mới; trường hợp theo quy hoạch không tiếp tục xây dựng lại nhà chung cư thì các chủ sở hữu được bồi thường về đất và bố trí tái định cư theo pháp luật về đất đai.
Phương án 2: Thời hạn sở hữu nhà chung cư xác định theo quy định của pháp luật đất đai. Theo phương án này vẫn giữ nguyên nhà chung cư có thời hạn sở hữu gắn liền với quyền sử dụng đất lâu dài, ổn định.
“Sau khi có ý kiến góp ý liên quan đến nội dung này, Bộ Xây dựng sẽ tổng hợp, cân nhắc thận trọng, đảm bảo hợp hiến, tính thống nhất đồng bộ với hệ thống pháp luật có liên quan, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân để báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định” – Bộ Xây dựng khẳng định
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp mới đây, ông Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Tài chính Ngân sách Quốc hội cho rằng quy định thời hạn sử dụng chung cư là một đột phá. Theo ông Cường về sâu xa, quy định này sẽ giúp người dân tiếp cận nhà chung cư tốt hơn bởi trên thực tế không có gì có thể tồn tại vĩnh viễn.
Theo ông Hoàng Văn Cường, hiện tâm lý của người dân từ xưa đến giờ vẫn là sở hữu vĩnh viễn theo kiểu tài sản tích trữ truyền đời qua nhiều thế hệ. Nếu chuyển sang sở hữu có thời hạn thì người dân sẽ phải cân đối giữa thuê và mua.
“Lúc đó, giá trị thực của nhà chung cư sẽ sát với thực tế giúp giá nhà giảm xuống. Nếu xác định sở hữu nhà chung cư có thời hạn thì đất xây dựng chung cư cũng nên là thuê có thời hạn để tương thích với nhau” – ông Cường nói.
Trong khi đó, ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu Xây dựng Việt Nam cũng cho rằng, phương án đề xuất sử dụng chung cư có thời hạn là hợp lý vì tòa nhà chung cư không tồn tại vĩnh viễn. Ngay như quy định đất sử dụng chung cho chung cư hiện nay là hàng trăm, hàng nghìn hộ dân trên cũng thửa đất đó, việc phân chia rất phức tạp.
Chủ tịch VACC cho rằng, đây cũng là một trong những nguyên nhân gây khó khăn cho việc cải tạo chung cư thời gian qua. Do đó, nên quy định công trình cấp nào thì tuổi thọ bao lâu và có giải pháp giải quyết với những chung cư đã hình thành trước khi quy định này có hiệu lực. Nếu hài hòa và phù hợp thì người dân cũng sẽ đồng thuận.
