Công bố nâng hạng của FTSE Russell không chỉ ghi nhận thành quả 7 năm cải cách bền bỉ của thị trường chứng khoán Việt Nam, mà còn mở ra kỳ vọng mới về thu hút dòng vốn quốc tế và củng cố vị thế tài chính quốc gia. Ông Nguyễn Minh Hoàng - Giám đốc Phân tích Công ty Cổ phần Chứng khoán Nhất Việt (VFS) đã có những trao đổi với phóng viên Tạp chí Kinh tế - Tài chính xung quanh chủ đề nâng hạng này.

Phóng viên: Sự kiện nâng hạng thị trường chứng khoán có ý nghĩa ra sao trong việc khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính khu vực và toàn cầu, thưa ông?

Ông Nguyễn Minh Hoàng: Việc FTSE Russell chính thức nâng hạng Việt Nam lên thị trường mới nổi thứ cấp là một cột mốc quan trọng góp phần khẳng định uy tín và vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Đối với thị trường tài chính nói riêng, nâng hạng mở ra cơ hội gia tăng thanh khoản, nâng định giá thị trường, và thu hút các quỹ đầu tư toàn cầu, đặc biệt là các quỹ ETF theo chỉ số FTSE Emerging. Đồng thời, đây cũng là động lực để doanh nghiệp niêm yết nâng chuẩn quản trị, minh bạch thông tin, qua đó nâng cao chất lượng thị trường.

Đối với nền kinh tế nói chung, đây là sự ghi nhận cho quá trình cải cách mạnh mẽ của Việt Nam trong minh bạch hóa, mở cửa thị trường và hoàn thiện khung pháp lý. Việc nâng hạng sẽ thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài quy mô lớn, ước tính có thể lên tới 7,5 tỷ USD nếu tính cả các quỹ ETF và các quỹ đầu tư chủ động khác. Việc gia tăng quy mô trường chứng khoán giúp doanh nghiệp đa dạng hơn kênh huy động vốn chi phí thấp và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về vai trò dẫn dắt của cơ quan quản lý và sự đồng hành của các thành viên thị trường trong suốt hành trình cải cách vừa qua?

Ông Nguyễn Minh Hoàng: Vai trò của cơ quan quản lý và các thành viên thị trường là yếu tố then chốt giúp Việt Nam đạt được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp hôm nay.

Trước hết, cơ quan quản lý, đặc biệt là Chính phủ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, các Sở Giao dịch, Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán, đã thể hiện rõ vai trò điều hành trong việc phát triển thị trường, tiến dần hơn đến chuẩn quốc tế. Kể từ khi được FTSE đưa vào danh sách theo dõi nâng hạng năm 2018, các cơ quan quản lý đã quyết liệt cải thiện các tiêu chuẩn thị trường về cơ chế giao dịch, thanh toán (DvP), rút ngắn chu kỳ thanh toán, bãi bỏ tiền ký quỹ trước giao dịch, và nâng cao tính minh bạch. Đây chính là những tiêu chí cốt lõi để FTSE Russell công nhận nâng hạng.

Bên cạnh đó, chính sách phối hợp giữa Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và các bên liên quan đã góp phần ổn định vĩ mô, đảm bảo môi trường đầu tư an toàn, tạo niềm tin cho nhà đầu tư quốc tế.

Về phía thành viên thị trường, bao gồm công ty chứng khoán, ngân hàng lưu ký, quỹ đầu tư và doanh nghiệp niêm yết, họ cũng góp phần quan trọng trong việc nhanh chóng nâng chuẩn vận hành, minh bạch báo cáo, và đáp ứng yêu cầu quốc tế. Đặc biệt, các doanh nghiệp niêm yết lớn đã chủ động nâng cao quản trị công ty, công bố thông tin bằng tiếng Anh, giúp nâng chất lượng thị trường.

Phóng viên: Theo ông, việc được nâng hạng sẽ tạo ra những thay đổi nào trong tư duy và hành động cải cách thể chế của thị trường tài chính Việt Nam?

Ông Nguyễn Minh Hoàng: Ở góc nhìn chiến lược, việc FTSE Russell nâng hạng Việt Nam không chỉ là một thành quả kỹ thuật, mà còn là động lực cải cách thể chế tài chính trong giai đoạn tới.

Trước hết, nâng hạng là điểm khởi đầu chứ không phải kết thúc. Khi bước vào nhóm thị trường mới nổi, Việt Nam phải duy trì và nâng cao chuẩn mực, thúc đẩy cải cách sâu hơn về pháp lý, vận hành và quản trị doanh nghiệp, hướng tới các cấp độ cao hơn như thị trường mới nổi phát triển hay thị trường phát triển.

Thứ hai, yêu cầu khắt khe của nhà đầu tư quốc tế về minh bạch, công bố thông tin và bảo vệ cổ đông sẽ buộc doanh nghiệp niêm yết và tổ chức tài chính nâng chuẩn quản trị, hoạt động chuyên nghiệp hơn.

Thứ ba, với cơ quan quản lý, nâng hạng tạo cú hích hoàn thiện thể chế tài chính hiện đại, thúc đẩy tự do hóa dòng vốn, cải thiện cơ chế thanh toán bù trừ, phát triển sản phẩm mới và đẩy nhanh số hóa thị trường.

Tổng thể, nâng hạng là chất xúc tác cho cải cách chất lượng thể chế, giúp thị trường vốn Việt Nam minh bạch, hiệu quả và hội nhập sâu hơn, qua đó tăng năng lực cạnh tranh quốc gia và thu hút dòng vốn đầu tư bền vững.

Phóng viên: Vậy theo ông, làm thế nào để điểm khởi đầu này trở thành nền tảng vững chắc giúp Việt Nam tiến xa hơn?

Ông Nguyễn Minh Hoàng: Mục tiêu tiếp theo của Việt Nam không chỉ là “trụ hạng” trong nhóm thị trường mới nổi mà còn hướng tới gia nhập MSCI Emerging Markets - nơi các tiêu chuẩn khắt khe hơn nhiều. Để đạt được điều này, thị trường chứng khoán Việt Nam cần nâng cao tiêu chí Khả năng tiếp cận thị trường, một trong ba tiêu chí cốt lõi của MSCI.

Trọng tâm cải thiện gồm: (1) Nới lỏng hoặc loại bỏ giới hạn sở hữu nước ngoài (FOL) nhằm tăng tính tự do dòng vốn và khả năng tham gia của quỹ toàn cầu; (2) Hoàn thiện hạ tầng thanh toán - bù trừ (DvP), rút ngắn chu kỳ và giảm rủi ro vận hành; (3) Đảm bảo tự do chuyển vốn, thanh toán và ngoại tệ, giúp nhà đầu tư nước ngoài thuận lợi hơn trong luân chuyển vốn; và (4) Phát triển cơ chế cho vay và bán khống chứng khoán quy mô lớn, góp phần đa dạng hóa sản phẩm, hỗ trợ dòng vốn ngoại.

Những cải thiện này sẽ giúp Việt Nam tiến gần hơn tới chuẩn mực MSCI, khẳng định vị thế thị trường vốn trong khu vực và toàn cầu.

Phóng viên: Trong bức tranh khu vực, Việt Nam đang đứng ở đâu về năng lực hạ tầng, thanh khoản, và dòng vốn ngoại, thưa ông?

Ông Nguyễn Minh Hoàng: So với các quốc gia được FTSE nâng hạng gần đây như Romania (2020), Kuwait (2018) và Saudi Arabia (2019), Việt Nam hiện có lợi thế rõ rệt về thanh khoản và quy mô thị trường, nhưng vẫn còn độ trễ về hạ tầng và khả năng tiếp cận vốn ngoại. Với vốn hóa khoảng 280 tỷ USD, Việt Nam chỉ xếp sau Saudi Arabia, đồng thời có 10-15 mã cổ phiếu vốn hóa trên 1 tỷ USD, vượt xa Romania và Kuwait. Thanh khoản trung bình đạt 1 tỷ USD/phiên, tương đương Saudi Arabia và cao hơn nhiều so với Romania (20-30 triệu USD) hay Kuwait (150-200 triệu USD). Tuy nhiên, Việt Nam vẫn thiếu cơ chế thanh toán bù trừ tập trung, bán khống và cho vay chứng khoán quy mô lớn. Ngoài ra, room ngoại còn hạn chế ở một số ngành và chưa áp dụng hoàn toàn mô hình omnibus account cho nhà đầu tư nước ngoài, những yếu tố khiến thị trường cần tiếp tục cải thiện để tiệm cận chuẩn mới nổi cao hơn.

Phóng viên: Nhiều nhà đầu tư đang quan tâm đến nhóm ngành, cổ phiếu được hưởng lợi từ sóng nâng hạng. Ông có thể chia sẻ nhiều hơn và cụ thể về điều này?

Ông Nguyễn Minh Hoàng: Với triển vọng tích cực về thị trường, nhóm ngành được ảnh hưởng trực tiếp từ sự mở rộng của thanh khoản thị trường chính là nhóm ngành Chứng khoán. Ước tính, với sự mở rộng của thanh khoản lên nền mới khoảng 35 nghìn tỷ, doanh thu hoạt động của toàn ngành có thể đạt hơn 100 nghìn tỷ tính chung cả năm 2025 (tăng khoảng 40% yoy). Trong đó, những CTCK đầu ngành như SSI, VCI, HCM, SHS sẽ là những công ty hưởng lợi mạnh khi dòng vốn ngoại mới tìm đến Việt Nam bởi đây là những công ty có thâm niên, uy tín, có kinh nghiệm chăm sóc các khách hàng từ nước ngoài. Diễn biến tich cực của nhóm Chứng khoán có thể tạo đà tâm lý cho thị trường. Sự gia nhập của dòng tiền ngoại mới với mục tiêu là những cổ phiếu lớn, có cơ bản tốt như những cổ phiếu trong VN30 sẽ giúp nhóm cổ phiếu này ghi nhận diễn biến tăng giá trong ngắn hạn, góp phần tác động tích cực lên thị trường.

Phóng viên: Ông có lời khuyên nào dành cho nhà đầu tư cá nhân trong nước trong giai đoạn chuyển tiếp này?

Ông Nguyễn Minh Hoàng: Với kỳ vọng dư địa của đà tăng thị trường đến cuối năm cho thông tin nâng hạng là không quá lớn, nhà đầu tư nên lựa chọn điểm mua cổ phiếu một cách hợp lý, tránh mua đuổi cổ phiếu tăng mạnh để có biên lợi nhuận tối ưu. Đồng thời, nhà đầu tư cũng cần giữ tỷ trọng đầu tư một cách hợp lý, tránh bị ảnh hưởng bởi những biến động mạnh của thị trường trong thời điểm chuyển giao nâng hạng thị trường. Việc lựa chọn cổ phiếu thuộc nhóm ngành có câu chuyện, có tiềm năng ghi nhận kết quả kinh doanh tốt cũng sẽ giúp nhà đầu tư tránh khỏi những thua lỗ không đáng có.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!