Kết thúc “cuộc đàn áp”?
Trên thực tế, các công ty như Alibaba và Tencent kiểm soát các ứng dụng và dịch vụ hàng ngày được sử dụng phổ biến bởi phần lớn dân số – bao gồm thanh toán trực tuyến, nhắn tin, giao đồ ăn và thương mại điện tử.
Những công ty như vậy đã phát triển mạnh mẽ trong hai thập kỷ với rất ít quy định trước khi Bắc Kinh tung ra hàng loạt biện pháp chống độc quyền, bảo mật dữ liệu và các hạn chế khác từ cuối năm 2020, nhằm tìm cách kiềm chế thương mại điện tử, mạng xã hội và các công ty khác mà họ coi là quá lớn và độc lập.
Mới đây, một quan chức hàng đầu tại ngân hàng trung ương Trung Quốc cho biết trong một cuộc phỏng vấn với phương tiện truyền thông nhà nước rằng việc đàn áp các công ty công nghệ “về cơ bản” đã kết thúc, đồng thời nói thêm rằng các công ty sẽ được khuyến khích dẫn dắt tăng trưởng kinh tế và tạo ra nhiều việc làm hơn.
Điều này xảy ra chỉ vài tuần sau khi Trung Quốc bỏ các hạn chế nhập cảnh nghiêm ngặt cũng như các yêu cầu xét nghiệm và kiểm dịch vốn là một phần trong chiến lược “zero-COVID” khắc nghiệt.
Báo hiệu của sự nới lỏng là việc Didi Global, một nền tảng gọi xe công nghệ đã bị lệnh ngừng đăng ký người dùng mới vào năm 2021 sau những cáo buộc vi phạm các quy tắc bảo mật dữ liệu, trong thời gian gần đây đã được phép tiếp tục nhận người dùng mới.
Các nhà quản lý cũng cho biết Ant Group, chi nhánh tài chính của gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba, có thể tiếp tục kế hoạch huy động 1,5 tỷ USD cho đơn vị tài chính tiêu dùng của mình, một bước tiến quan trọng sau khi chính phủ hủy bỏ kế hoạch IPO hai năm trước và yêu cầu công ty tái cấu trúc.
Sau khi coi trò chơi trực tuyến là “thuốc phiện tinh thần” và thực thi các biện pháp kiểm soát chặt chẽ thời gian sử dụng thiết bị đối với trẻ vị thành niên, các nhà quản lý vào tháng 4 năm ngoái đã bắt đầu phê duyệt các trò chơi mới sau 8 tháng gián đoạn, với các tựa game nước ngoài đầu tiên được bật đèn xanh vào tháng 12.
Cổ phiếu của các công ty công nghệ, bao gồm Alibaba, Tencent cũng như những công ty khác như công ty giao đồ ăn Meituan và công ty tìm kiếm và trí tuệ nhân tạo Baidu đã chứng kiến giá cổ phiếu của họ tăng gần gấp đôi kể từ khi chạm đáy vào cuối tháng 10. Tuy nhiên, định giá thị trường của các công ty này vẫn còn cách xa mức đỉnh vào năm 2019.
Còn đó những tác động lâu dài
Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích cũng cho rằng tác động của cuộc đàn áp đối với các nhà đầu tư và doanh nhân sẽ kéo dài vì các nhà chức trách đã cho thấy họ sẵn sàng và có thể từ bỏ tăng trưởng để áp đặt các biện pháp kiểm soát đối với ngành bất cứ lúc nào.
Trong hai năm qua, một số nhà sáng lập của các công ty công nghệ đã buộc phải thôi giữ chức CEO hoặc chủ tịch của công ty tương ứng, trong đó bao gồm Jack Ma của Alibaba, Richard Liu của JD.com, Zhang Yiming của Bytedance và Colin Huang của Pinduoduo.
Vào tháng 1, Ant Group, chi nhánh tài chính của Alibaba cho biết Jack Ma - từng là người giàu nhất Trung Quốc - sẽ từ bỏ quyền kiểm soát công ty sau khi tái cấu trúc và không một cổ đông nào có quyền kiểm soát. Jack Ma hiếm khi xuất hiện trước công chúng kể từ khi các cơ quan quản lý rút lại kế hoạch ra mắt thị trường của Ant Group tại Hồng Kông và Thượng Hải sau những lời chỉ trích của ông đối với lĩnh vực tài chính của Trung Quốc vào năm 2020.
Shaun Rein, người sáng lập và giám đốc điều hành của China Market Research Group tại Thượng Hải, cho biết: “Cuộc đàn áp rất sâu và cắt sâu đến tận xương, có lẽ nhiều hơn những gì chính phủ mong đợi. Bởi vì những gì đã xảy ra trong hai năm qua, các nhà đầu tư mạo hiểm và các doanh nhân đã sợ hãi khi huy động vốn và thành lập các công ty mới”.
Giá trị của các giao dịch đầu tư mạo hiểm ở Trung Quốc đã giảm 44% xuống còn 62,1 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm 2021, theo công ty nghiên cứu Preqin.
Một số doanh nhân và nhà đầu tư mạo hiểm đang có thái độ chờ xem, “lo lắng về lâu dài nếu họ đầu tư vào một lĩnh vực nóng mà chính phủ sẽ đi ngược lại hoặc không phù hợp với chương trình nghị sự của chính phủ đối với khu vực tư nhân, họ có thể bị xóa sổ”, Shaun Rein cho biết.
Rõ ràng, việc Bắc Kinh nới lỏng các hạn chế đối với các công ty công nghệ và nói về sự hỗ trợ cho khu vực tư nhân, đang phản ánh quyết định của Bắc Kinh tái tập trung vào tăng trưởng sau khi nền kinh tế bị tàn phá bởi đại dịch và những hạn chế được áp đặt để chống lại COVID-19. Nhưng, theo các chuyên gia phân tích, cuộc đàn áp đã để lại hiệu ứng “ớn lạnh” đối với ngành, có khả năng làm chậm quá trình đổi mới của Trung Quốc.
