Hợp nhất 3 chương trình mục tiêu quốc gia

Tại phiên họp tối 24/11 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, trình bày Tờ trình tóm tắt về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng báo cáo khái quát kết quả 3 Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025.

Theo đó, đến hết tháng 10/2025, các Chương trình đã cơ bản đạt và vượt một số mục tiêu. Về kết quả phân bổ giải ngân vốn ngân sách trung ương của 3 Chương trình, số vốn đã phân bổ giao cho các Bộ, ngành, địa phương trong giai đoạn 2021-2025 đạt gần 176.000 tỷ đồng, đạt khoảng 90,4% dự toán; đến hết tháng 10/2025, tỷ lệ giải ngân đạt 67,9% kế hoạch. Ước đến hết tháng 1/2026 sẽ đạt cao nhất được 75% kế hoạch, còn khoảng 45.000 tỷ đồng chuyển sang thực hiện trong năm 2026.

Để quản lý thống nhất, hiệu quả, thực chất và bền vững hơn, khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán nguồn lực, trùng lặp nhiệm vụ và manh mún chính sách trong các CTMTQG, Chính phủ xây dựng Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư CTMTQG xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2035 trên cơ sở tích hợp 3 CTMTQG (xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi) giai đoạn 2021-2025.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định, việc hợp nhất 03 Chương trình có ý nghĩa hết sức quan trọng, để thực hiện mục tiêu của Đảng và Nhà nước làm cho dân giàu, nước mạnh, người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đây là mục tiêu cao nhất, cần phải thống nhất về mặt nhận thức. Việc tích hợp thành một Chương trình không làm giảm đi các chính sách, mà khắc phục sự chồng chéo, trùng lắp và giúp tập trung hơn vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong thời gian tới.

Theo Bộ trưởng, vùng lõi nghèo hiện nay chủ yếu là vùng sinh sống của đồng bào dân tộc thiểu số, Chương trình giảm nghèo trước đây thực hiện trên địa bàn cả nước, nay ở Chương trình này cần được tập trung đầu tư mạnh vào vùng này để giúp vùng đồng bào dân tộc thiểu số có cuộc sống tốt hơn, vươn lên thoát nghèo bền vững.

Việc xây dựng nông thôn mới trong thời gian qua đã được thực hiện trong phạm vi cả nước. Hiện nay, kết quả xây dựng nông thôn mới của cả nước đã không ngừng được nâng cao, khu vực còn lại cần được tập trung đầu tư, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn để tiếp tục nâng cao đời sống người dân.

03 Chương trình tích hợp lại sẽ tập trung tăng cường nguồn lực đầu tư cho vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035; thay vì CTMTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chỉ thực hiện đến năm 2030. Việc tích hợp 3 chương trình còn giúp nâng cao hiệu quả thực thi, đưa các chính sách hỗ trợ đi vào cuộc sống nhanh chóng, bảo đảm người dân được thụ hưởng kịp thời, thực chất.

Ưu tiên địa bàn nghèo, khó khăn, đặc biệt khó khăn

Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, tên chương trình là Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2035. Chủ chương trình là Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Đối tượng thụ hưởng là các xã, thôn người dân, cộng đồng và các tổ chức có liên quan trên phạm vi cả nước. Ưu tiên địa bàn nghèo, địa bàn khó khăn, đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Theo Bộ trưởng, nội dung Chương trình gồm 02 hợp phần. Hợp phần thứ nhất gồm các nội dung chung thực hiện trên địa bàn cả nước, là những nội dung chung nhằm xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Trong đó, gồm 10 nhóm nội dung được triển khai trên phạm vi toàn quốc, ưu tiên vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Hợp phần thứ hai là các nội dung đặc thù phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi gồm 05 nhóm nội dung. Đây là những chính sách đặc thù riêng, được đầu tư bổ sung cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và các đối tượng liên quan đến đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Thẩm tra về nội dung này, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Lâm Văn Mẫn cho biết, Thường trực Hội đồng Dân tộc và đa số các ý kiến thống nhất với Báo cáo của Chính phủ về sự cần thiết hợp nhất 03 CTMTQG để khắc phục tình trạng phân tán nguồn lực, chồng chéo chính sách, nhiều đầu mối quản lý, nhiều văn bản hướng dẫn và một số tồn tại, hạn chế đã được đánh giá, tổng kết chỉ ra trong giai đoạn 2021-2025.

Bên cạnh đó, việc ban hành và triển khai Chương trình giai đoạn 2026-2035 là phù hợp với chủ trương, chiến lược, định hướng của Đảng và Nhà nước về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn; góp phần duy trì đà tăng trưởng, nâng cao thu nhập, thu hẹp chênh lệch vùng miền, củng cố an sinh xã hội, quốc phòng, an ninh, thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển đất nước nhanh, bền vững đến năm 2045.

Về vốn thực hiện Chương trình, Thường trực Hội đồng Dân tộc và nhiều ý kiến cơ bản thống nhất đề xuất của Chính phủ về tổng vốn, phân kỳ và cơ cấu vốn. Trong đó, giai đoạn I (2026-2030), trước mắt ngân sách trung ương bố trí cho Chương trình 100.000 tỷ đồng để có cơ sở quyết định chủ trương đầu tư, sau đó căn cứ vào tình hình thực hiện, Chính phủ tiếp tục cân đối, trình cấp có thẩm quyền bổ sung đủ nguồn vốn ngân sách trung ương theo nhu cầu để có đủ nguồn lực thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ được giao.