Vượt rào cản xanh

Tại hội thảo chuyên đề: “Hướng dẫn và hỗ trợ tài chính cho việc thực hiện ESG để thâm nhập thị trường EU” do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao (HVNCLC) phối hợp với các tổ chức chuyên môn tổ chức sáng 23/9 tại TP. Hồ Chí Minh, bà Vũ Kim Hạnh - Chủ tịch Hội doanh nghiệp HVNCLC cho biết, ESG (Môi trường - Environmental, Xã hội - Social, và Quản trị - Governance)- chủ đề xưa nay vốn “nhiều kén chọn” nhưng hiện nay đang được đông đảo doanh nghiệp quan tâm.

Tìm kiếm hỗ trợ tài chính ESG đã khó, nhưng để sử dụng được nguồn hỗ trợ tài chính cho hoạt động ESG lại càng không dễ. “Chúng tôi muốn giúp doanh nghiệp làm sao có được báo cáo ESG đạt yêu cầu, nhưng quan trọng hơn là hoạt động thực chất. ESG hiện không chỉ với doanh nghiệp lớn mà là các vấn đề mà ngay cả các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp nông nghiệp khởi nghiệp cũng cần thiết”, bà Vũ Kim Hạnh nói.

Bà Nguyễn Cẩm Chi - Giám đốc khối tư vấn phát triển bền vững, Công ty TNHH Tư vấn và Quản lý MCG, cho biết nếu ESG lần đầu tiên xuất hiện trong báo cáo của Liên Hợp quốc từ năm 2004, thì đến nay tổng tài sản ESG đã lên tới 41.000 tỷ USD. Tức là ESG không chỉ là một khái niệm mà đã đi vào từng doanh nghiệp.

Doanh nghiệp Việt khi thực hành ESG đầu tiên hay hỏi: có lợi ích gì? Theo bà Nguyễn Cẩm Chi, đầu tiên, các doanh nghiệp phải đối mặt với rào cản xanh. Khi châu Âu dựng lên các rào cản xanh họ nói: “Nếu chúng tôi làm rất tốt mà các nơi khác làm không tốt thì cũng không giải quyết vấn đề phát thải carbon”.

Thứ hai là EUDR (European Union Deforestation Regulation-Quy định của Liên minh châu Âu về các sản phẩm không gây phá rừng), một trong những rào cản mà các doanh nghiệp gỗ ở Việt Nam đang gặp phải. Đến 50% hộ trồng cà phê ở Việt Nam chưa có hồ sơ địa chính, chưa truy xuất được vùng trồng. Ngoài ra, còn rất nhiều quy định khác mà châu Âu đang đưa ra.

ESG hay phát triển bền vững chỉ dành cho doanh nghiệp lớn, nhưng đến hôm nay theo bà Nguyễn Cẩm Chi, chính doanh nghiệp nhỏ và vừa lại có nhiều thuận lợi hơn cho việc thực hành ESG với cơ cấu quản trị linh hoạt. Vấn đề nằm ở nhận thức về tầm quan trọng của ESG.

Bà Chi cũng đưa ra lưu ý, doanh nghiệp cần cân nhắc chi phí đầu tư để lựa chọn những tiêu chí phù hợp chứ không ồ ạt chạy theo tất cả các tiêu chí. Đầu tư ban đầu không chỉ là đầu tư chứng chỉ mà còn là đầu tư vào xây dựng nhà xưởng”.

Một khó khăn của doanh nghiệp Việt hiện nay đó là chưa có dữ liệu. Hiện tại có nhiều phần mềm mang vào Việt Nam, doanh nghiệp thậm chí được mời sử dụng miễn phí, tuy nhiên, không phải phần mềm nào cũng sử dụng được, bởi còn phải cân nhắc xem nó có phù hợp với các tiêu chí của Việt Nam.

Giải bài toán về chi phí thực hiện ESG

Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) là một cách tiếp cận chính sách môi trường dựa trên việc bắt buộc các nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm đầy đủ về sản phẩm của họ, cả trong vòng đời hữu ích của sản phẩm và trong giai đoạn cuối vòng đời sản phẩm khi các sản phẩm và bao bì trở thành chất thải.

Theo bà Chu Thị Kim Thanh - Phó Giám đốc Điều hành Công ty CP PRO Việt Nam, Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam, EPR có ba vai trò chính. Thứ nhất, gắn trách nhiệm cho nhà sản xuất, nhập khẩu. EPR yêu cầu nhà sản xuất và nhập khẩu chủ động chịu trách nhiệm với sản phẩm của mình sau khi bán ra thị trường.

Thứ hai, thực hiện kinh tế tuần hoàn, tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm chất thải, hướng tới phát triển bền vững.

Thứ ba, giảm ô nhiễm môi trường. EPR là một công cụ để giảm ô nhiễm môi trường thông qua việc khuyến khích doanh nghiệp phải tính đến yếu tố môi trường ngay từ khâu thiết kế, sản xuất, phân phối.

Gợi mở về cách tiếp cận nguồn tài chính cho doanh nghiệp, ông Abhishek Mittal, Giám đốc điều hành Quỹ Aaviskaar Capital cho biết, đầu tư tác động là khoản đầu tư với mục đích tạo ra ảnh hưởng tích cực về xã hội và môi trường. Tổng tài sản được quản lý bởi ngành quản lý tài sản toàn cầu năm 2023 là 128 triệu tỷ USD thì đầu tư tác động chỉ chiếm khoảng 0,4%, nhưng trong 5 năm qua đã có mức tăng trưởng lên đến 14%. Tổng giá trị tài sản được quản lý của các nhà đầu tư tác động vào năm 2024 là 490 tỷ USD, trong đó có 6,17 tỷ USD cho các thị trường mới nổi tại Đông Nam Á.

Ba ngành trọng điểm đầu tư của Aaviskaar Capital, gồm: Thứ nhất, nông nghiệp và thực phẩm với đối tượng là các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản, trái cây tươi hoặc qua chế biến, ứng dụng phương pháp canh tác bền vững, công nghệ truy xuất nguồn gốc; doanh nghiệp phân phối hoặc sản xuất các sản phẩm hữu cơ hoặc chống biến đổi gen; doanh nghiệp cổ vũ thương mại công bằng và hỗ trợ nông dân, ngư dân địa phương.

Thứ hai, giải pháp chuỗi cung ứng với các doanh nghiệp mang đến các giải pháp bao bì – đóng gói thân thiện với môi trường. Doanh nghiệp cung cấp giải pháp logistics hiệu quả, chuỗi lạnh, kho bãi xanh, thích ứng biến đổi khí hậu; doanh nghiệp cung cấp năng lượng tái tạo cho sản xuất – xuất khẩu để giảm thải khí nhà kính.

Thứ ba, doanh nghiệp sản xuất – xuất khẩu với các nhà sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường, giảm thải năng lượng, tối ưu nguồn nguyên liệu, thực hành đạo đức; các doanh nghiệp dệt may, da giày nhất là các doanh nghiệp dùng đầu vào thiên nhiên, tái chế và có quy trình sản xuất bền vững.