Tốc độ giải ngân cao hơn cùng kỳ năm trước

Những tháng qua, dù phải tập trung cho công tác kiện toàn, sắp xếp đơn vị hành chính và vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhưng việc duy trì tiến độ triển khai thực hiện các dự án và đẩy mạnh giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công vẫn được các địa phương quan tâm triển khai sát sao.

Theo Bộ Tài chính, nhiều địa phương đã hoàn thành việc sắp xếp, kiện toàn bộ máy; quan tâm bố trí đầy đủ cán bộ công chức để không gián đoạn công việc. Các đơn vị sử dụng ngân sách cấp xã, phường đã cơ bản hoàn thành việc mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước để đảm bảo kịp thời giải ngân vốn đầu tư công các dự án. 

Tổng hợp của Bộ Tài chính cho thấy, tính đến ngày 31/7/2025, tổng số vốn đầu tư công đã được giải ngân trên cả nước đạt gần 338.500 tỷ đồng, tương đương 33% kế hoạch năm và 38,27% kế hoạch Thủ tướng giao. Đáng chú ý, nếu tính theo kế hoạch đầu năm của Thủ tướng là hơn 825.900 tỷ đồng, tỷ lệ giải ngân lũy kế đã chạm mốc 41%, một con số cho thấy những chuyển động tích cực dù bối cảnh còn nhiều thách thức.

Ước đến hết tháng 8/2025, tổng giá trị giải ngân sẽ cán mốc 409.174,5 tỷ đồng, nâng tỷ lệ lên 46,3% kế hoạch Thủ tướng giao, tăng hơn 135.000 tỷ đồng so với cùng kỳ năm ngoái, tương ứng mức tăng 5,9%. Riêng vốn ngân sách địa phương đạt tỷ lệ giải ngân ấn tượng 58,3%, tăng 18,3% so với năm 2024.

Một số bộ ngành và địa phương đang nổi bật với tỷ lệ giải ngân vượt mức trung bình, song vẫn còn hàng chục đơn vị tụt lại phía sau. Cụ thể, chỉ 7/42 bộ ngành và 19/34 địa phương vượt mốc bình quân cả nước, trong khi 35 bộ ngành và 15 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân.

Hiện nay, Chính phủ đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, điều chỉnh giảm kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2025 của một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương. Đồng thời, một số bộ, địa phương mới được Thủ tướng Chính phủ giao bổ sung kế hoạch vốn năm 2025 dẫn tới các đơn vị chưa kịp triển khai phân bổ và giải ngân nguồn vốn này.

Do đó, để đảm bảo đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch vốn theo đúng tình hình thực tế của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, Bộ Tài chính đã điều chỉnh đánh giá tỷ lệ giải ngân 8 tháng của các đơn vị tính trên kế hoạch đề xuất điều chỉnh giảm và không bao gồm kế hoạch mới được giao bổ sung. 

Sau điều chỉnh, có 08 bộ, cơ quan trung ương và 22 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân đạt từ mức bình quân chung cả nước. Nhưng ngược lại có 30 bộ, cơ quan trung ương và 12 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân đạt dưới bình quân chung cả nước.

Giải quyết dứt điểm những điểm nghẽn kéo dài

Có thể thấy, kết quả giải ngân của nhiều bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã có chuyển biến tích cực, đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Nhờ vậy, tỷ lệ giải ngân chung của cả nước đã vượt tỷ lệ giải ngân cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, tỷ lệ giải ngân tháng 8 của các địa phương có xu thế chậm lại so với tháng 7 và thực tế vẫn còn đó những nút thắt cần tháo gỡ.

Quá trình triển khai mô hình chính quyền địa phương 02 cấp còn phát sinh một số khó khăn, vướng mắc chủ yếu từ khâu tổ chức thực hiện, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công của các địa phương. Điển hình như một số quy định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi tổ chức mô hình chính quyền địa phương 02 cấp ở nhiều địa phương chưa được thực hiện kịp thời, hiệu quả.

Một số địa phương (cấp xã) trong giai đoạn đầu chưa kịp thời kiện toàn bộ máy đầy đủ, UBND cấp xã được giao làm chủ đầu tư một số dự án đầu tư công nhưng không có ban quản lý dự án xây dựng chuyên trách. Việc thẩm định, nghiệm thu, thanh toán phải kéo dài thời gian xử lý do dự án phải điều chỉnh thiết kế để phù hợp với việc sáp nhập địa giới hành chính...

Cùng với đó, các vướng mắc cũ vẫn chưa được xử lý dứt điểm. Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng chậm trễ vì vướng giá đất; nguồn cung nguyên vật liệu như cát, đất đắp hạn chế; giá nguyên vật liệu tăng khiến chi phí đội lên; các dự án ODA vẫn đang ì ạch trong khâu thủ tục đầu tư, đấu thầu…

Trước thực trạng nêu trên, để triển khai đảm bảo tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt mục tiêu 100%, Bộ Tài chính đã có hàng loạt đề xuất mạnh mẽ. Các bộ ngành, địa phương cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, triển khai đồng bộ và hiệu quả các nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 230/NQ-CP ngày 10/8/2025. Các vướng mắc trong tổ chức bộ máy, phân cấp quản lý cần được xử lý dứt điểm, tránh để tình trạng "vướng cơ chế" khiến dự án chậm tiến độ, vốn giải ngân không đúng thời gian.

Bộ Tư pháp được đề nghị chủ trì rà soát, đề xuất sửa đổi các quy định pháp luật còn chồng chéo, thiếu thống nhất trong phân cấp, phân quyền giữa các cấp hành chính. Bộ Nội vụ sớm ban hành hướng dẫn thành lập đơn vị sự nghiệp công lập ở cấp xã để đảm bảo cung cấp dịch vụ thiết yếu, nhất là trong quản lý đầu tư công. Bộ Xây dựng cần điều chỉnh quy định về thẩm quyền chủ đầu tư cấp xã để tháo gỡ khó khăn trong thẩm định, quyết toán dự án.

Công tác giải phóng mặt bằng được xác định là "nút thắt sống còn" và cần sự vào cuộc mạnh mẽ từ người đứng đầu các cấp, cùng toàn bộ hệ thống chính trị. Các địa phương phải coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, kịp thời bố trí nhân sự có kinh nghiệm, đồng thời huy động nguồn lực để giải quyết dứt điểm những điểm nghẽn kéo dài.

Với các dự án ODA, các chủ đầu tư cần đẩy nhanh phê duyệt thủ tục, đấu thầu, ký kết hợp đồng, phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để giải quyết nhanh các vấn đề phát sinh với nhà tài trợ. Đối với các chương trình mục tiêu quốc gia, các bộ ngành cần chủ động điều chỉnh phần vốn không sử dụng, hoàn trả về ngân sách trung ương để sớm phân bổ lại, không để vốn nằm chờ.