Chương trình OCOP: Động lực thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn đa giá trị

Trang Nguyễn

Sau hơn 7 năm triển khai trên phạm vi toàn quốc, Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đã ghi dấu ấn rõ nét trong phát triển kinh tế nông thôn. Đến tháng 9/2025, cả nước đã có gần 17.400 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, với hơn 9.300 chủ thể, gồm hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa, tổ hợp tác, hộ sản xuất. So với năm 2022, số lượng sản phẩm tăng hơn 8.400, vượt xa chỉ tiêu được giao tại Quyết định số 919/QĐ-TTg ngày 1/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ.

Cả nước có gần 17.400 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên
Cả nước có gần 17.400 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên
Phát triển sản phẩm OCOP trong sản xuất nông nghiệp
Phát triển sản phẩm OCOP trong sản xuất nông nghiệp

Đây không chỉ là con số ấn tượng về mặt số lượng, mà còn phản ánh sự phát triển về chất lượng, tính sáng tạo và khả năng thích ứng của các chủ thể OCOP trong bối cảnh thị trường ngày càng cạnh tranh. Các sản phẩm OCOP hiện nay không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm mà còn có mẫu mã, bao bì phong phú, thân thiện với môi trường, phù hợp với nhu cầu tiêu dùng trong nước và yêu cầu của thị trường quốc tế. Nhiều sản phẩm đã từng bước chinh phục các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, EU và Mỹ, góp phần khẳng định thương hiệu OCOP Việt Nam trên trường quốc tế.

Việc triển khai hiệu quả Chương trình OCOP đã góp phần thay đổi tư duy sản xuất, kinh doanh của người dân nông thôn, đặc biệt là các hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ. Nếu trước đây, sản xuất nông nghiệp chủ yếu dựa vào kinh nghiệm và quy mô nhỏ lẻ, thì nay đã từng bước chuyển sang sản xuất theo chuỗi giá trị, chú trọng xây dựng thương hiệu, truy xuất nguồn gốc, đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng. Nhờ vậy, thu nhập của người dân khu vực nông thôn được nâng cao, đời sống vật chất và tinh thần ngày càng được cải thiện.

Bên cạnh phát triển sản phẩm OCOP, Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 cũng tạo nên diện mạo mới cho các vùng quê. Hiện, cả nước có hơn 600 mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn đang hoạt động, tăng 235 mô hình so với năm 2022. Thông qua các mô hình này, nhiều địa phương đã khai thác hiệu quả cảnh quan sinh thái, giá trị văn hóa bản địa và mở ra hướng đi mới trong tiêu thụ sản phẩm OCOP, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân.

Nhiều địa phương mạnh dạn kết hợp phát triển sản phẩm OCOP với các loại hình du lịch trải nghiệm như tham quan làng nghề truyền thống, trải nghiệm sản xuất nông nghiệp, thưởng thức ẩm thực vùng miền… Qua đó, hình thành nên một hệ sinh thái kinh tế nông thôn đa giá trị, gắn sản xuất với dịch vụ, tiêu dùng với trải nghiệm. Đây là bước chuyển quan trọng, giúp các vùng quê chuyển mình mạnh mẽ, trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch nội địa và quốc tế.

Tuy nhiên, theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, để Chương trình OCOP và du lịch nông thôn phát triển sâu rộng, bền vững hơn trong giai đoạn tới, cần có sự chuyển đổi cả về tư duy lẫn cách làm. Giai đoạn 2026-2030 sẽ là thời điểm chương trình đi vào chiều sâu, với định hướng chú trọng chất lượng thay vì chạy theo số lượng. Mục tiêu là nâng cao giá trị gia tăng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo ra sản phẩm thực sự khác biệt, có sức cạnh tranh cao trên thị trường.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan để hoàn thiện hệ thống chính sách hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP và du lịch nông thôn. Trong đó, chú trọng ban hành hướng dẫn xây dựng chương trình OCOP gắn với xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững. Đồng thời, tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số trong các khâu sản xuất, chế biến, quảng bá và tiêu thụ sản phẩm. Các giải pháp như truy xuất nguồn gốc điện tử, tem nhãn thông minh, hay đưa sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Tiki, Shopee… sẽ tiếp tục được đẩy mạnh.

Ngoài ra, Bộ cũng đang nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí và cơ chế đánh giá hiệu quả hoạt động của các mô hình du lịch nông thôn, từ đó nhân rộng các mô hình thành công, tạo động lực lan tỏa mạnh mẽ. Cùng với đó, việc kết nối giữa các chủ thể OCOP với doanh nghiệp lữ hành, trung tâm xúc tiến thương mại, tổ chức tài chính… cũng sẽ được tăng cường nhằm hình thành mạng lưới hỗ trợ toàn diện.

Có thể khẳng định, sau hơn 7 năm triển khai, Chương trình OCOP không chỉ là giải pháp phát triển sản phẩm đặc trưng của từng địa phương, mà còn trở thành một chiến lược phát triển kinh tế nông thôn toàn diện. Sự kết hợp giữa sản phẩm OCOP và du lịch nông thôn đang góp phần khai thác, phát huy tiềm năng to lớn của các vùng quê Việt Nam, qua đó tạo dựng hình ảnh nông thôn mới năng động, sáng tạo, mang đậm bản sắc địa phương và hội nhập sâu rộng với kinh tế quốc tế.

Thời gian tới, với sự đồng hành của các cấp, các ngành và nỗ lực từ chính các chủ thể OCOP, chương trình được kỳ vọng sẽ tiếp tục tạo ra bước đột phá, đóng góp thiết thực vào quá trình chuyển đổi nông nghiệp xanh, phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân nông thôn.