Thiếu điểm tựa an sinh

Sống trong căn nhà trọ chưa đầy 15 m2 tại làng Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội, hai vợ chồng của anh Trần Văn Tứ làm nghề lao động tự do đã gần 6 năm. Từ ngày rời quê Hà Tĩnh ra Hà Nội bươn chải đến nay, anh Tứ chuyên chạy xe máy công nghệ, còn vợ anh phụ bán phở gần khu nhà trọ. Thu nhập của hai vợ chồng xấp xỉ 22 triệu đồng, sau khi trừ các khoản thuê nhà, tiền ăn ở của hai vợ chồng, số tiền ít ỏi còn lại gửi về quê nuôi hai đứa nhỏ đang tuổi ăn học. Bình thường không sao, những hôm Hà Nội mưa lớn, ngập lụt đồng nghĩa cả hai vợ chồng không có việc làm.

Anh Tứ cho hay, hiện anh mới mua thẻ BHYT thôi, còn tham gia BHXH tự nguyện để có lương hưu anh chưa nghĩ tới. “Nhiều lúc cũng nghĩ giá như mình có việc làm ổn định để dành dụm tham gia BHXH tự nguyện, sau này có đồng lương lưu chắc bớt khổ, nhưng rồi khi có ít tiền tích lũy cũng phải nghĩ đến chính sách này”.

Hàng ngày, bà Nguyễn Thị Nụ 76 tuổi ở Hưng Yên lên Hà Nội buôn đồng nát không nhớ nỗi mình đã thuê trọ ở đây được bao nhiêu năm. Không con cái, không người thân, bà rời quê lên Hà Nội với hy vọng cuộc sống đỡ vất vả hơn nhưng số phận trớ trêu khiến bà trở thành người vô gia cư.

“Trước đây suy nghĩ đơn giản, cứ tưởng lên đây chăm chỉ làm lụng, dành dụm ít tiền về quê dưỡng già. Nhưng cái khó cứ vận mãi vào cuộc đời tôi. Nếu có lương hưu thì cuộc đời đã an nhàn”, bà Nụ thở dài.

Tăng mức hỗ trợ, bổ sung chế độ

Nếu trước đây chỉ có những CBCCVC làm việc trong các cơ quan nhà nước hoặc những người lao động có hợp đồng dài hạn trong các đơn vị, doanh nghiệp mới đóng BHXH để được hưởng lương hưu, thì từ năm 2008 trở lại đây- Nhà nước đã mở rộng chính sách này đến những lao động phi chính thức, lao động tự do từ 15 tuổi trở lên đều có quyền tham gia BHXH tự nguyện để được hưởng lương hưu khi đủ điều kiện. Đây được coi là hình thức chủ động tích lũy của người dân khi họ muốn cuộc sống ổn định, về già không phụ thuộc vào con cái.

Từ 1/7/2025, chính sách BHXH tự nguyện không những được mở rộng về đối tượng tham gia mà còn được tăng mức hỗ trợ, bổ sung chế độ. Trong đó, việc giảm thời gian đóng BHXH tự nguyện từ 20 năm xuống còn 15 năm đã mở ra cơ hội tiếp cận lương hưu cho nhiều người. Bên cạnh đó, quy định bổ sung chế độ trợ cấp thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện mỗi lần sinh con được hỗ trợ 2 triệu đồng - chính sách này khiến nhiều người thực sự vui mừng và bất ngờ khi biết rằng ngoài mục tiêu lâu dài là hưởng chế độ hưu trí, họ còn được thụ hưởng thêm chế độ ngắn hạn thiết thực và có tính nhân văn.

Song song với việc rút ngắn thời gian đóng, Nhà nước cũng nâng mức hỗ trợ cho người tham gia. Nếu trước kia, hộ nghèo được hỗ trợ 30%, hộ cận nghèo 25% và các đối tượng khác 10% thì theo Nghị định số 159/2025/NĐ-CP, mức hỗ trợ đã tăng đáng kể. Cụ thể, người tham gia thuộc hộ nghèo, sinh sống tại xã đảo, đặc khu được hỗ trợ tới 50% mức đóng; hộ cận nghèo 40%; người dân tộc thiểu số 30%; các đối tượng khác cũng được hỗ trợ 20%.

Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, tính đến hết tháng 9/2025, cả nước có gần 19,9 triệu người tham gia BHXH, tăng khoảng 798 nghìn người so với cùng kỳ năm 2024, trong đó, BHXH bắt buộc gần 17,7 triệu người và BHXH tự nguyện hơn 2,13 triệu người. Số người tham gia bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trên 16 triệu người, tăng 694,3 nghìn người so với cùng kỳ năm 2024.

Đáng chú ý, số người đề nghị hưởng BHXH một lần giảm mạnh, giảm khoảng 23% so với cùng kỳ năm 2024. Cùng với đó, mức độ quan tâm, tìm hiểu về các chính sách mới của Luật BHXH sửa đổi ngày càng tăng, thể hiện sự chuyển biến rõ rệt trong nhận thức của người dân về vai trò và tầm quan trọng của BHXH trong đời sống.