Cần xác định chiến lược và lĩnh vực mũi nhọn

Theo ông Mai Hữu Tín - Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam khóa IV, Chủ tịch HĐQT U&I Investment, doanh nghiệp Việt muốn vươn ra toàn cầu phải xác định rõ lĩnh vực mũi nhọn để đầu tư. Bên cạnh nỗ lực nội tại, cải cách thủ tục hành chính, phát triển hạ tầng, xúc tiến thương mại quốc tế, xây dựng thương hiệu và chính sách ưu đãi trong nước sẽ là nhân tố quyết định giúp Việt Nam không bị tụt lại phía sau.

Hội nhập quốc tế vừa là xu thế tất yếu vừa là cơ hội để doanh nhân trẻ khẳng định vị thế toàn cầu. Tuy nhiên, doanh nghiệp Việt, đặc biệt là nhóm nhỏ và vừa, gặp nhiều khó khăn khi tham gia chuỗi cung ứng quốc tế. Những hạn chế về vốn, công nghệ, nhân lực và năng lực cạnh tranh khiến họ khó chen chân vào thị trường, vốn ngày càng đòi hỏi chất lượng và chuẩn mực khắt khe.

Bên cạnh đó, chi phí logistics và vận tải cao tiếp tục là điểm nghẽn lớn. Hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, nhất là tại vùng núi và biên giới, làm tăng chi phí vận chuyển hàng hóa. Điều này trực tiếp làm suy giảm lợi thế cạnh tranh của hàng Việt, trong khi các đối thủ khu vực đang tận dụng tốt hạ tầng hiện đại để tối ưu tốc độ, độ chính xác và chi phí trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thiếu hiểu biết về luật lệ quốc tế và năng lực thực thi tiêu chuẩn toàn cầu cũng là rào cản. Nhiều doanh nghiệp Việt dù có lợi thế ở thị trường ngách, công nghệ số và mô hình linh hoạt, vẫn khó tiếp cận chuẩn mực quốc tế. Nguồn lực hạn chế khiến họ khó tham gia đào tạo, cập nhật thông tin hay đầu tư vào hệ thống quản trị hiện đại, từ đó giảm khả năng cạnh tranh và kết nối thị trường.

Ngoài ra, liên kết vùng còn yếu. Các địa phương như Bắc Trung Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long vẫn phát triển cục bộ, thiếu phối hợp trong quy hoạch, đầu tư hạ tầng và thu hút nguồn lực. Việc thiếu cơ chế điều phối vùng rõ ràng làm doanh nghiệp khó tận dụng lợi thế tổng hợp, dẫn đến phát triển manh mún và khó hình thành chuỗi giá trị chung có sức cạnh tranh trên trường quốc tế.

Một loạt vướng mắc khác cũng cản trở doanh nghiệp, như thủ tục chứng nhận xuất xứ (CO) phức tạp, chính sách thuế VAT bất lợi với nông sản, quy trình hoàn thuế chậm gây đọng vốn. Đồng thời, chính sách thúc đẩy kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn chưa theo kịp xu thế toàn cầu, trong khi đây là yêu cầu then chốt để tham gia chuỗi cung ứng bền vững. Những khoảng trống này cần được lấp đầy để doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực hội nhập.

Rõ ràng, để vượt qua thách thức và vươn ra toàn cầu, doanh nghiệp Việt cần một chiến lược bài bản kết hợp nỗ lực tự thân với sự hỗ trợ chính sách. Xây dựng thương hiệu, đầu tư công nghệ, đào tạo nhân lực chất lượng cao và áp dụng mô hình kinh tế xanh chính là chìa khóa. Nếu tận dụng tốt, doanh nhân trẻ Việt hoàn toàn có thể khẳng định vị thế, biến “bàn cờ chiến lược” toàn cầu thành sân chơi của mình.

Hợp lực tạo nền tảng để doanh nghiệp bứt phá

Chia sẻ câu chuyện của ngành gỗ Việt Nam, một ngành hàng xuất khẩu mũi nhọn, ông Nguyễn Quốc Khanh - Chủ tịch HĐQT AA Corporation cho biết, sau hơn ba thập kỷ phát triển, AA đã đưa thương hiệu Việt hiện diện tại hơn 40 quốc gia, minh chứng khả năng chinh phục thị trường cao cấp. Với hơn 6.000 doanh nghiệp, 500.000 lao động và kim ngạch xuất khẩu đứng thứ 5 thế giới, ngành gỗ vẫn còn dư địa lớn để vươn tầm.

Theo ông Khanh, để hiện thực hóa mục tiêu cán mốc 18 tỷ USD vào năm 2025, ngành gỗ cần bước ra khỏi vai trò “nhà cung ứng” đơn thuần. Doanh nghiệp phải đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao lợi thế cạnh tranh trước khối FDI, đồng thời xây dựng thương hiệu quốc gia. Đây là thời điểm vàng để thay đổi tư duy, tận dụng sức mạnh truyền thông ở tầm quốc gia nhằm khẳng định vị thế ngành gỗ Việt trên bản đồ toàn cầu.

Ở lĩnh vực công nghiệp, ông Trịnh Tiến Dũng - Chủ tịch & CEO Đại Dũng Corporation, cho rằng cơ khí chế tạo dù được xác định là ngành mũi nhọn, nhưng vẫn chưa phát huy đúng vai trò “xương sống” của công nghiệp hóa. Thực tế cho thấy doanh nghiệp cơ khí Việt đang thiếu nền tảng vững chắc để tham gia sâu vào các dự án EPC quy mô lớn. Nếu không có một chiến lược đồng bộ, ngành cơ khí dễ đánh mất cơ hội lịch sử.

Do đó, ông Dũng đề xuất một chương trình quốc gia về cơ khí chế tạo và kết cấu thép, kết hợp đầu tư công nghệ - đổi mới sáng tạo. Đồng thời, cần phát triển chuỗi cung ứng, xây dựng hệ sinh thái ngành, đào tạo nhân lực chất lượng cao. Chính sách phải mở đường cho doanh nghiệp nội đảm nhận vai trò EPC, đi cùng hạ tầng và cảng chuyên dụng. Chỉ khi đó, cơ khí mới thực sự trở thành trụ cột công nghiệp.

Ở khía cạnh nông nghiệp, ông Nguyễn Mạnh Hùng - CEO Nafoods Group vẽ bức tranh đầy tương phản. Nông sản Việt hiện diện tại gần 200 quốc gia nhưng phần lớn vẫn xuất thô, giá trị gia tăng thấp. Các điểm nghẽn lớn là chi phí logistics cao, kho lạnh hạn chế, cùng bất cập về thuế và thể chế. Điều này khiến doanh nghiệp khó bứt phá, dù tiềm năng và nhu cầu thị trường quốc tế còn vô cùng rộng mở.

“Để thoát khỏi “lời nguyền xuất thô”, cần đầu tư logistics xanh, kho lạnh thông minh tại vùng nguyên liệu theo mô hình “Nhà nước lo hạ tầng cứng, doanh nghiệp lo hạ tầng mềm”. Bên cạnh đó, phải hoàn thiện chính sách thuế, đất đai, nông nghiệp xanh và tín chỉ carbon. Một chiến lược quốc gia cho nông sản chế biến, tích hợp công nghệ số và đổi mới sáng tạo sẽ mở lối đi dài hạn”, ông Hùng nhấn mạnh.

Ở bình diện quốc tế, ông Shantanu Chakraborty - Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam, khẳng định ADB sẽ tiếp tục đồng hành cùng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam. Theo ông, tăng trưởng xanh và bao trùm phải lấy khu vực tư nhân làm động lực. ADB sẽ hỗ trợ mở rộng tài chính cho doanh nghiệp nhỏ, vừa và doanh nghiệp nữ, đồng thời nâng cao khung pháp lý công - tư (PPP), phát triển dự án thí điểm để thu hút dòng vốn đầu tư.

Đại diện ADB nhấn mạnh sự ưu tiên cho năng lượng tái tạo, kinh tế phát thải thấp và cải cách thể chế để doanh nghiệp tư nhân có môi trường phát triển lành mạnh. Việc đồng kiến tạo giữa Nhà nước, khu vực tư nhân và các định chế quốc tế được xem là chìa khóa giúp Việt Nam tận dụng nguồn lực bên ngoài, đồng thời xây dựng nội lực vững chắc. Đây chính là nền tảng để doanh nghiệp tư nhân vươn tầm khu vực và thế giới.