100% doanh nghiệp sử dụng chữ ký số để kê khai, nộp thuế điện tử 

Tại Hội nghị Tập huấn về chữ ký số (CKS) và dịch vụ tin cậy do Trung tâm Chứng thực điện tử quốc gia (NEAC) thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phối hợp với Sở KH&CN TP. Hồ Chí Minh tổ chức ngày 16/10, ông Đinh Quang Trung - Phó Giám đốc NEAC cho biết, hệ sinh thái CKS tại Việt Nam trải qua 18 năm hình thành và phát triển, đạt được những bước tiến quan trọng.

Tính đến nay, gần như 100% doanh nghiệp đã sử dụng CKS để kê khai và nộp thuế điện tử, loại bỏ hồ sơ giấy và tiết kiệm hàng triệu giờ công mỗi năm.

Có trên 4 tỷ hóa đơn điện tử (HĐĐT) được phát hành và hàng trăm ngàn hợp đồng điện tử đã được ký kết, lưu trữ hợp pháp thông qua các nền tảng tích hợp CKS và dấu thời gian.

Bên cạnh đó, CKS cũng được triển khai trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, giúp người dân và doanh nghiệp thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến nhanh chóng và an toàn.

Tính đến hết tháng 8/2025, đã có hơn 22 triệu chứng thư CKS được phát hành, tương đương 36,1% dân số trưởng thành có CKS, đều này minh chứng cho sự lan tỏa bước đầu của niềm tin số trong đời sống xã hội ngày càng phát triển.

Ông Phạm Huỳnh Quang Hiếu, Phó Giám đốc Sở KH&CN TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh, việc ứng dụng CKS không chỉ giúp các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp rút ngắn quy trình, giảm chi phí, tăng năng suất lao động mà còn góp phần hình thành niềm tin số, yếu tố cốt lõi trong chuyển đổi số.

Tại TP. Hồ Chí Minh, việc tích hợp CKS cá nhân vào ứng dụng công dân số, hệ thống quản lý văn bản điện tử và cổng dịch vụ công đã tạo ra bước chuyển mạnh mẽ trong xây dựng chính quyền số, với hàng triệu giao dịch điện tử được ký số thành công mỗi năm.

Bà Nguyễn Minh Hằng - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ KH&CN) cho biết, cần phân biệt rõ ba loại chữ ký điện tử cơ bản theo Luật Giao dịch điện tử gồm: Chữ ký điện tử chuyên dùng (chỉ sử dụng trong nội bộ cơ quan, tổ chức); Chữ ký số công cộng (sử dụng phổ biến trong tất cả các giao dịch đời sống xã hội trừ hoạt động công vụ) và Chữ ký số chuyên dùng công vụ (dùng cho cán bộ, công chức trong hoạt động công vụ).

Bà Nguyễn Minh Hằng lưu ý, CKS công cộng có giá trị pháp lý tương đương chữ ký tay trong việc ký văn bản. Các hình thức xác thực điện tử khác như: OTP, tin nhắn SMS hay Face ID chỉ là phương thức xác nhận bằng điện tử, không được coi là CKS, nhưng vẫn có giá trị pháp lý trong các giao dịch dân sự được các bên đồng thuận và được quy định bởi pháp luật chuyên ngành.

Trong chương trình, các nhà cung cấp giải pháp, CKS cũng giới thiệu những giải pháp về bình dân hóa CKS cá nhân, cho phép người dân sở hữu CKS chỉ với ứng dụng trên điện thoại di động, loại bỏ sự phụ thuộc vào thiết bị chuyên dụng như USB token.

Việc kết hợp CKS với dấu thời gian cũng là xu hướng quan trọng, đảm bảo bằng chứng không thể thay đổi và có giá trị lưu trữ vĩnh viễn.

Vẫn còn nhiều bất cập liên quan chữ ký số

Các chuyên gia cùng nhìn nhận, bên cạnh những thành tựu, việc triển khai CKS vẫn còn nhiều bất cập. Cụ thể, ông Đinh Quang Trung - Phó Giám đốc NEAC  cho biết, nhiều người dân chưa có nhiều điều kiện tiếp cận CKS; hạ tầng kỹ thuật tại một số bộ ngành, địa phương chưa đồng bộ và việc tích hợp CKS vào các nền tảng dịch vụ công, thanh toán, y tế điện tử vẫn đang ở giai đoạn đầu hoàn thiện.

Đặc biệt là tỷ lệ sử dụng CKS còn hạn chế, mặc dù đã cấp hơn 23 triệu chứng thư số, nhưng số lượng được sử dụng thực tế chỉ khoảng 20% đến 30%.

Nhiều người dân, doanh nghiệp cũng nêu những vướng mắc trong quá trình sử dụng CKS trong việc thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến như: Khai sinh, đăng ký kinh doanh, đăng ký thường trú...

Bà Nguyễn Thị Ái Liên - Phó Giám đốc khách hàng doanh nghiệp Cụm 1 (Viettel TP. Hồ Chí Minh) cũng chỉ ra những rủi ro tiềm ẩn như: Việc Bộ Y tế có công văn hướng dẫn cho phép xác nhận điện tử bằng sinh trắc học để thể hiện sự chấp thuận.

Tuy nhiên, phương thức này chưa thực sự đảm bảo tính chống chối bỏ về pháp lý và tính liên thông như CKS. Ngoài ra, thị trường cũng bắt đầu xuất hiện tình trạng quảng bá CKS cá nhân dưới tiêu chuẩn, gây nguy cơ mất an toàn.

Khẩn trương hoàn thiện chính sách quản lý, phát triển chữ ký số 

Để khắc phục những bất cập nêu trên và phấn đấu đạt mục tiêu 100% người dân trưởng thành có CKS vào năm 2030, các cơ quan chức năng và đơn vị cung cấp dịch vụ đã và đang triển khai nhiều giải pháp, chính sách ưu đãi trong lĩnh vực này.

Cụ thể, về phía Nhà nước, ông Đinh Quang Trung cho biết, Trung tâm NEAC đã và đang nỗ lực xây dựng các thông tư hướng dẫn, quy chuẩn kỹ thuật và vận hành Cổng kết nối ký số tập trung (ESI).

Cổng ESI là giải pháp chiến lược nhằm tạo ra nền tảng kết nối tập trung, giúp các hệ thống thông tin (của bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp) chỉ cần kết nối một lần duy nhất đến ESI thay vì phải tích hợp riêng lẻ với từng nhà cung cấp chữ ký số công cộng (CA).

ESI đảm bảo tính trung lập, an toàn, quản lý tập trung và dễ dàng giám sát, phục vụ hàng chục nghìn giao dịch hàng ngày. Đối với các văn bản ký số, NEAC đã công bố công cụ kiểm tra trực tuyến trên website: neac.gov.vn, cho phép người dân và cơ quan kiểm tra tính hợp lệ của chữ ký số.

Về phía TP. Hồ Chí Minh, ông Phạm Huỳnh Quang Hiếu chia sẻ, Sở KH&CN đã tích hợp CKS cá nhân vào cổng dịch vụ công, nhúng CKS vào VNEdu (học bạ điện tử) và bệnh án điện tử. Thành phố cũng đã triển khai cấp CKS miễn phí cho người dân khi thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến và đang tiếp tục hoàn thiện hạ tầng dùng chung.

Đại diện các nhà cung cấp giải pháp, CKS như: Viettel, VNPT, đại diện cộng đồng CA cũng đã trình bày và đưa ra các giải pháp giúp người sử dụng thuận lợi và tối ưu chi phí khi dùng CKS trong cuộc sống.

Đồng thời, để việc sử dụng CKS ngày càng phát huy hiệu quả, đại diện cộng đồng CA kiến nghị Bộ KH&CN và các Sở, ngành cùng tham gia thúc đẩy Bộ Y tế áp dụng CKS thay vì các phương thức xác thực dưới chuẩn.

Đối với khối UBND phường đề xuất các nhà mạng cần thiết kế các gói cước hỗ trợ hoặc miễn phí cho người dân đối với các giao dịch mang tính dân sự, sinh hoạt hàng ngày (như ký đơn xin nghỉ học) để khuyến khích sử dụng, thay vì chỉ miễn phí cho dịch vụ công. Đồng thời, chấn chỉnh tình trạng nhân viên kinh doanh gọi điện gia hạn CKS có phí sau khi người dân đã cài đặt miễn phí.

Về phía các doanh nghiệp kiến nghị cần có ứng dụng chung, đơn giản hóa quy trình, đặc biệt trên điện thoại di động, cho phép người dân đọc được nội dung, kiểm tra CKS của người ký trước đó và chọn vị trí ký một cách liền mạch (seamless), nhằm tăng tính phổ biến cho người dân bình thường.