Sáng 9/10, tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế (11 Lê Hồng Phong, Hà Nội), Bộ Công Thương phối hợp cùng các bộ, ngành, hiệp hội và doanh nghiệp tổ chức Diễn đàn “Công nghệ định danh và truy xuất nguồn gốc - Nâng tầm hàng Việt”.

Truy xuất nguồn gốc - “chứng minh thư” của sản phẩm

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Nguyễn Văn Minh - Tổng Biên tập Báo Công Thương nhận định, trong bối cảnh toàn cầu hóa mạnh mẽ, hàng hóa Việt Nam không chỉ cạnh tranh về chất lượng và giá cả, mà còn phải chứng minh được nguồn gốc rõ ràng, minh bạch và đáng tin cậy. Truy xuất nguồn gốc đã trở thành “chứng minh thư” của sản phẩm, là “lá chắn thép” bảo vệ người tiêu dùng và là “tấm hộ chiếu” để hàng Việt vươn ra thế giới.

“Không thể có thị trường lành mạnh nếu còn hàng hóa mập mờ xuất xứ. Không thể có thương hiệu quốc gia nếu doanh nghiệp chưa ý thức đầy đủ về minh bạch thông tin sản phẩm. Đặc biệt, không thể có niềm tin của người tiêu dùng nếu truyền thông chưa đủ mạnh mẽ để lan tỏa những giá trị của sự trung thực và chuẩn mực” - ông Nguyễn Văn Minh nhấn mạnh.

Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Trần Hữu Linh - Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) nhận định, trong bối cảnh Việt Nam tham gia sâu vào các Hiệp định thương mại tự do (FTA), việc minh bạch hóa nguồn gốc hàng hóa đã trở thành yêu cầu sống còn, quyết định năng lực cạnh tranh của hàng Việt.

Ông Linh nhấn mạnh, truy xuất nguồn gốc không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan quản lý mà còn là trách nhiệm chung của doanh nghiệp và người tiêu dùng. Chỉ khi sản phẩm có “chứng minh thư” rõ ràng về xuất xứ, quy trình sản xuất, chất lượng và hành trình lưu thông, thị trường mới vận hành minh bạch và bền vững.

“Những năm qua, Bộ Công Thương đã phối hợp với các bộ, ngành, địa phương triển khai nhiều giải pháp tăng cường kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại và hàng không rõ nguồn gốc. Lực lượng Quản lý thị trường đã phát hiện và xử lý hàng chục nghìn vụ vi phạm mỗi năm, góp phần làm trong sạch môi trường kinh doanh. Tuy nhiên, ông Linh thẳng thắn cho rằng, tình hình vẫn diễn biến phức tạp và tinh vi hơn, nhất là trên các nền tảng thương mại điện tử”- ông Linh cho biết.

Phòng ngừa gian lận thương mại, giả mạo xuất xứ

Theo ông Trần Hữu Linh, định danh và truy xuất nguồn gốc là hai trụ cột trong quản lý thị trường hiện đại. Định danh giúp nhận diện chính xác sản phẩm từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ; còn truy xuất nguồn gốc cung cấp thông tin đầy đủ, xác thực về hành trình sản phẩm. Khi hai yếu tố này kết hợp, sẽ hình thành “hệ sinh thái quản lý minh bạch”, nơi mọi giao dịch đều có thể được kiểm chứng và xác thực.

“Truy xuất nguồn gốc là công cụ hữu hiệu để phòng ngừa gian lận thương mại, giả mạo xuất xứ, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Đồng thời, đây cũng là nền tảng để cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng cùng giám sát thị trường, hình thành văn hóa tiêu dùng có trách nhiệm,” ông Linh khẳng định.

Bộ Công Thương đang chỉ đạo ứng dụng công nghệ số trong giám sát, xây dựng cơ sở dữ liệu về hàng hóa và hành trình lưu thông, hướng tới quản lý dựa trên dữ liệu thay vì chỉ kiểm tra truyền thống. Đồng thời, tăng cường phối hợp với các sàn thương mại điện tử để phát hiện và xử lý nghiêm vi phạm.

Ông Linh cho biết, mục tiêu là xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc thống nhất, sử dụng công nghệ hiện đại, dễ tiếp cận và kết nối liên thông giữa các bộ, ngành, phù hợp với thông lệ quốc tế. “Khi đó, mỗi sản phẩm sẽ có một mã định danh duy nhất – như căn cước công dân của hàng hóa”, ông Linh nói.

Cục trưởng Trần Hữu Linh cũng khẳng định, doanh nghiệp phải là lực lượng tiên phong trong minh bạch hóa nguồn gốc. Việc áp dụng truy xuất không chỉ bảo vệ thương hiệu mà còn trở thành “giấy thông hành” giúp hàng Việt chinh phục các thị trường khó tính, khẳng định vị thế hàng Việt trong chuỗi giá trị toàn cầu.