Đóng góp lớn vào ngân sách nhà nước
Tại diễn đàn "Doanh nghiệp Nhà nước nâng cao năng lực cạnh tranh và vai trò dẫn dắt" diễn ra cuối tháng 11 vừa qua, bà Nguyễn Thu Thủy - Phó Cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp Nhà nước (Bộ Tài chính), cho biết, tính đến cuối năm 2024, các doanh nghiệp có vốn nhà nước (không tính 4 ngân hàng thương mại nhà nước) đang quản lý tổng tài sản có giá trị trên 4,3 triệu tỷ đồng, tổng vốn chủ sở hữu là trên 1,9 triệu tỷ đồng, đóng góp cho ngân sách nhà nước trên 400 ngàn tỷ đồng/năm.
 |
| Doanh nghiệp nhà nước cần tập trung vào những lĩnh vực then chốt, thiết yếu, lĩnh vực đóng vai trò dẫn dắt, tạo động lực phát triển nhanh cho các ngành, lĩnh vực khác và nền kinh tế. |
Tổng tài sản là 4.336.285 tỷ đồng (doanh nghiệp Trung ương là 3.804.009 tỷ đồng, chiếm 87,7% tổng tài sản; doanh nghiệp địa phương là 532.276 tỷ đồng, chiếm 12,3% tổng tài sản). Vốn chủ sở hữu là 1.948.977 tỷ đồng (doanh nghiệp Trung ương là 1.632.442 tỷ đồng, chiếm 83,8% vốn chủ sở hữu; doanh nghiệp địa phương là 316.535 tỷ đồng, chiếm 16,2% vốn chủ sở hữu).
Tổng doanh thu khu vực doanh nghiệp nhà nước là 2.930.753 tỷ đồng (trong đó, doanh nghiệp Trung ương là 2.616.736 tỷ đồng, chiếm 89,3% tổng doanh thu; doanh nghiệp địa phương là 374.017 tỷ đồng, chiếm 10,7% tổng doanh thu).
Lợi nhuận trước thuế đạt 256.243 tỷ đồng (doanh nghiệp Trung ương đạt 213.732 tỷ đồng chiếm 83,4% lãi phát sinh trước thuế; doanh nghiệp địa phương đạt 42.511 tỷ đồng chiếm 16,6% lãi phát sinh trước thuế). Tỷ suất lợi nhuận trước thuế/vốn chủ sở hữu bình quân chung là 13% (năm 2023 là 12%); tỷ suất lợi nhuận trước thuế/tổng tài sản bình quân chung là 6% (năm 2023 là 6%).
Về tổng thể, theo số liệu của Cục Thống kê, các doanh nghiệp nhà nước có quy mô tổng tài sản và nguồn vốn chủ sở hữu thấp hơn so với khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước (trung bình giai đoạn 2017-2023 chỉ đạt khoảng 22,6% tổng tài sản, 15,2% tổng nguồn vốn của toàn bộ doanh nghiệp) nhưng nộp ngân sách trung bình đạt 34,2% tổng thu ngân sách.
Nắm giữ vai trò dẫn dắt trong phát triển công nghệ chiến lược
Chia sẻ tại diễn đàn, các chuyên gia nhận định, trong bối cảnh mục tiêu đặt ra trong giai đoạn tới là trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030; trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045; duy trì tốc độ tăng trưởng "2 con số" trong giai đoạn 2026 - 2030… đòi hỏi phải có những cải cách và biện pháp thúc đẩy tăng trưởng đột phá đối với doanh nghiệp nhà nước. Trong đó, cơ cấu lại khu vực này theo hướng tinh gọn, hiệu quả để doanh nghiệp nhà nước thực sự phát huy vai trò mở đường, dẫn dắt trong các ngành lĩnh vực then chốt, thiết yếu của nền kinh tế.
Ông Chử Đức Hoàng - Chánh Văn phòng Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ), nhấn mạnh đổi mới công nghệ là điều kiện sống còn của doanh nghiệp nhà nước trong kỷ nguyên số. Doanh nghiệp nhà nước cần chủ động dẫn dắt sự nghiệp phát triển khoa học và công nghệ, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng hai con số.
Ông Chử Đức Hoàng đề xuất, cần có cơ chế thử nghiệm đổi mới cho công nghệ đột phá, cho phép doanh nghiệp nhà nước thí điểm trong môi trường có kiểm soát từ 12 - 24 tháng. Nếu thành công thì mở rộng, nếu thất bại thì rút kinh nghiệm, không xử lý trách nhiệm, để khuyến khích tinh thần dám nghĩ, dám làm. Ông Chử Đức Hoàng đề xuất thí điểm cơ chế đặc biệt cho 10 - 15 doanh nghiệp nhà nước chiến lược, giao làm chủ công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, chíp bán dẫn, mạng 5G - 6G, năng lượng sạch, công nghệ sinh học...
Để nâng cao năng lực cạnh tranh, hoàn thành sứ mệnh lớn lao của mình, ông Đặng Huy Đông - Chủ tịch Viện Quy hoạch và Phát triển, cho rằng doanh nghiệp nhà nước cần một môi trường kinh doanh lành mạnh, khung khổ pháp lý minh bạch, dễ làm, dễ hiểu, không rủi ro công vụ.
Doanh nghiệp nhà nước phải được hoạt động theo cơ chế thị trường, lấy hiệu quả kinh tế làm tiêu chí đánh giá chủ yếu; tự chủ, tự chịu trách nhiệm; cạnh tranh bình đẳng với doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác theo quy định của pháp luật.
Cùng với đó, doanh nghiệp nhà nước cần tập trung vào những lĩnh vực then chốt, thiết yếu, lĩnh vực đóng vai trò dẫn dắt, tạo động lực phát triển nhanh cho các ngành, lĩnh vực khác và nền kinh tế.
"Các tập đoàn, tổng công ty nhà nước lớn sớm hình thành Trung tâm Nghiên cứu – Phát triển và Chuyển đổi kép (số và xanh) phục vụ việc nâng cao năng lực khoa học công nghệ, đổi mới - sáng tạo và sức cạnh tranh bền vững của doanh nghiệp", ông Đặng Huy Đông nhấn mạnh.
