
Việt Nam đang bước vào giai đoạn quyết định trong tiến trình chuyển đổi số ngành Giao thông vận tải khi hệ thống giao thông thông minh – Intelligent Transport System (ITS) – được đặt mục tiêu vận hành đồng bộ từ ngày 1/1/2026. Đây là một trong những cấu phần quan trọng của hạ tầng giao thông thế hệ mới, góp phần hiện thực mục tiêu quốc gia số và hướng tới hệ thống giao thông bền vững, an toàn và tối ưu chi phí vận hành.
Tại Việt Nam, theo các chuyên gia Viettel Solutions, phần lớn các địa phương hiện nay đều ý thức rất rõ tầm quan trọng của việc triển khai ITS trong việc nâng cao năng lực quản lý, giảm ùn tắc, đảm bảo an toàn và hướng tới phát triển đô thị bền vững. Tuy nhiên, khi triển khai thực tiễn, không ít địa phương gặp khó khăn do thiếu vốn đầu tư, thiếu nhân lực chuyên môn, dữ liệu thiếu đồng bộ và hệ thống bị phân tán vì sử dụng các giải pháp từ nhiều nhà cung cấp khác nhau.

Trong số các rào cản trên, vốn đầu tư được cho là lớn nhất, đặc biệt tại các tỉnh, thành còn hạn chế về nguồn lực phát triển, ngân sách địa phương chưa đủ để trang trải chi phí đầu tư ban đầu cho hạ tầng số, thiết bị, trung tâm điều hành cũng như duy trì vận hành một hệ thống ITS có tính phức tạp và yêu cầu cao về kỹ thuật.
Bên cạnh đó, thiếu đội ngũ chuyên môn về công nghệ, truyền thông, phân tích dữ liệu và vận hành hệ thống thông minh cũng khiến nhiều địa phương gặp khó trong quá trình triển khai và duy trì hiệu quả ITS.
Ngoài ra, việc kết nối và chia sẻ dữ liệu liên ngành cũng gặp trở ngại do thiếu cơ chế chuẩn hóa và phối hợp giữa các sở, ngành như giao thông, công an, đô thị, dân cư, khiến việc xây dựng trung tâm điều hành tổng thể trở nên khó khăn, cản trở quá trình phát triển giao thông thông minh tại các địa phương.

Các khái niệm về giao thông thông minh đã được quy định tại Điều 40 Luật Đường bộ 2024. Để cụ thể hóa về giao thông thông minh, Chính phủ đã ban hành Nghị định 165/2024/NĐ-CP quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đường bộ và Điều 77 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và Nghị định số 119/2024/NĐ-CP, quy định về thanh toán điện tử giao thông đường bộ.
Trên thực tế, Việt Nam đang triển khai hệ thống ITS trên các cao tốc quốc gia, đặc biệt là các dự án thành phần của tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông.
Tại cuộc họp kiểm điểm tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 mới đây, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Việt Hùng nhấn mạnh, ITS là một trong những nhiệm vụ trọng tâm phải hoàn thành đúng thời hạn; đồng thời yêu cầu các ban quản lý dự án và chủ đầu tư tập trung tối đa nguồn lực cho các gói ITS, công nghệ thông tin và thu phí tự động, bởi đây là những cấu phần quyết định khả năng vận hành thông suốt của hệ thống cao tốc trong giai đoạn 2026 – 2030.
Theo đó, toàn bộ các gói thầu áp dụng hệ thống ITS phải hoàn thành chạy thử trong năm 2025, nhằm bảo đảm vận hành đồng bộ từ 1/1/2026.
Trên thực tế, các gói thầu lắp đặt thiết bị cho 5 dự án thành phần của tuyến cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2017 – 2020 đã được nhập khẩu và tập kết 100% thiết bị cần thiết. Một số đoạn cao tốc như Nghi Sơn – Diễn Châu, Vĩnh Hảo – Phan Thiết và Phan Thiết – Dầu Giây đang được hoàn tất lắp đặt tại hiện trường. Đối với 12 dự án thành phần giai đoạn 2021 – 2025, thông tin từ Bộ Xây dựng cũng cho biết, quá trình lựa chọn nhà thầu xây lắp đã hoàn tất và các gói thầu đang lần lượt khởi công.
Việc hoàn thành đúng hạn không chỉ giúp hệ thống ITS vận hành vào đầu năm 2026 mà còn tránh tình trạng “xong đường nhưng thiếu công nghệ”, vốn đã từng xảy ra tại nhiều dự án trong quá khứ.


Mục tiêu hoàn thành 3.000 km đường cao tốc vào cuối năm 2025, hoàn thành 5.000 km đường cao tốc vào năm 2030 sẽ góp phần hình thành mạng lưới giao thông quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường kết nối vùng và giảm tải cho mạng lưới quốc lộ.
Tuy nhiên, các tuyến đường cao tốc được đầu tư trong nhiều giai đoạn khác nhau dẫn đến sự đa dạng về quy mô, công nghệ và mô hình quản lý. Do đó, để bảo đảm vận hành an toàn, hiệu quả, mới đây, Cục Đường bộ Việt Nam đã báo cáo Bộ Xây dựng về đề xuất chủ trương đầu tư Dự án xây dựng Trung tâm quản lý ITS quốc gia sử dụng công nghệ hiện đại theo thông lệ quốc tế, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát tổng thể toàn bộ hệ thống đường cao tốc trên cả nước.
Phát triển hệ thống ITS và Trung tâm quản lý hệ thống giao thông thông minh, kết nối dữ liệu với các trung tâm quản lý, điều hành giao thông tuyến cao tốc, trung tâm điều hành thông minh của các địa phương sẽ giúp quản lý, giám sát và điều hành giao thông theo thời gian thực; đồng thời có thể giúp hoạch định, đưa ra các chỉ đạo mang tính vĩ mô như: Xây dựng phương án phòng; chống thiên tai, lũ lụt; điều tiết giao thông từ xa; hạn chế nguy cơ ùn tắc cục bộ; giảm tỷ lệ tai nạn giao thông nghiêm trọng…

Ông Nguyễn Tiến Hồng, Phó Trưởng phòng Quản lý, Tổ chức giao thông (Cục Đường bộ Việt Nam) cho rằng, việc xây dựng hệ thống ITS và nền tảng dữ liệu lớn là rất cần thiết. Do đó, ông Hồng đề xuất sớm đầu tư và hoàn thiện Trung tâm ITS, tích hợp dữ liệu vận hành, giám sát an toàn, ứng cứu khẩn cấp và kiểm toán hiệu suất trên nền tảng thời gian thực.
Trung tâm này cần kết nối liên thông với hệ thống quản lý giao thông nâng cao (ATMS - Advanced Traffic Management System) của các tuyến cao tốc, hệ thống chỉ huy của Bộ Công an và Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, hình thành mạng lưới giám sát an toàn liên vùng.
