Chuyển đổi số đang trở thành xu hướng tất yếu trong tất cả lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội. Song, nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho quá trình này vẫn đang là một bài toán khó dù Nhà nước đã có nhiều chính sách và chương trình đào tạo.
Nguồn nhân lực chất lượng là yếu tố then chốt để nâng cao năng suất lao động, chuyển đổi mô hình tăng trưởng.
Thách thức từ sự thiếu hụt nhân lực chất lượng cao
Theo bà Vi Thị Hồng Minh - Phó Giám đốc Văn phòng Giới sử dụng lao động (VCCI), trong giai đoạn “chuyển đổi kép” tức là vừa số hóa, vừa xanh hóa nền kinh tế, nguồn nhân lực chính là yếu tố then chốt quyết định năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia và doanh nghiệp. Việt Nam đặt mục tiêu tham vọng đến năm 2030, kinh tế số chiếm 30% GDP và đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Vì vậy, để hiện thực hóa các mục tiêu này, việc chuẩn bị và phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu “số hóa” và “xanh hóa” phải được ưu tiên hàng đầu.
Thế nhưng theo đánh giá của các chuyên gia lao động, sự thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực cho các ngành mũi nhọn như: công nghệ thông tin cần khoảng 150.000 kỹ sư/năm nhưng chỉ được đáp ứng 40 - 50%; ngành Công nghiệp bán dẫn cần 5.000 - 10.000 kỹ sư/năm nhưng khả năng cung ứng chưa đến 20%. Ước tính đến năm 2030, cả nước cần tới 2,5 triệu nhân lực cho chuyển đổi số, chưa kể các lĩnh vực năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn.
Bên cạnh tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ thấp thì nhiều người thiếu các kỹ năng mềm quan trọng như ngoại ngữ, giao tiếp, giải quyết vấn đề và tư duy số. Đặc biệt, với các ngành thâm dụng lao động như dệt may, da giày, lắp ráp điện tử… vốn sử dụng hàng triệu lao động cũng đang đối mặt với nguy cơ 70% việc làm có thể bị thay thế bởi robot và AI trong thập kỷ tới.
Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao” giai đoạn 2021 - 2024 vừa được trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến đã cho thấy, mặc dù chất lượng nguồn nhân lực thời gian qua cơ bản đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, tới đây, bước vào kỷ nguyên mới, đất nước đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, nhất là những chuyên gia đầu ngành, “tổng công trình sư” cho các lĩnh vực khoa học, công nghệ then chốt.
Cùng với đó, cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa hợp lý, chưa theo kịp nhu cầu thực tiễn. Tỷ lệ sinh viên học các ngành kinh tế, luật là cao, trong khi các ngành khoa học cơ bản, nông nghiệp lại có xu hướng giảm. Đáng nói, ước tính 30% sinh viên tốt nghiệp không làm việc trong lĩnh vực được đào tạo. Cơ cấu lao động chuyển dịch chậm, tỷ lệ lao động trong khu vực phi chính thức còn rất cao (chiếm 64,6%). Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ còn thấp (đạt 28,3% vào năm 2024). Hiện cả nước còn khoảng 38 triệu lao động chưa qua đào tạo.
Cơ chế, chính sách cần đủ mạnh để thu hút và giữ chân lao động có trình độ.
Chủ trương thu hút nhân tài đã được khẳng định ở cấp cao nhất, với mục tiêu thu hút ít nhất 100 chuyên gia đầu ngành về nước. Tuy nhiên, hành trình từ chủ trương đến thực tiễn vẫn còn nhiều gian nan. Một trong những rào cản lớn nhất là việc thiếu một bộ tiêu chí chung, đủ sức nặng để định danh chính xác “nhân tài”.
Trong khi đó, các quy định hiện hành còn rải rác, chủ yếu dựa trên bằng cấp, học vị. Chính điều này dẫn đến nguy cơ kép hoặc bỏ sót những chuyên gia “thực chiến” xuất sắc, hoặc chọn nhầm người có học vị cao nhưng thiếu năng lực thực tiễn và không thể tạo ra sản phẩm đột phá…
Linh động luân chuyển nhân lực công - tư
Theo bà Nguyễn Thị Lan Hương - nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội - nay là Bộ Nội vụ), phát triển nhân lực là điều kiện tiên quyết cho tăng trưởng xanh và kinh tế số. Nhân lực không chỉ là người thực thi mà còn là người đề xuất ý tưởng, ứng dụng công nghệ và tạo ra giá trị mới. Một đội ngũ chất lượng cao chính là lợi thế cạnh tranh bền vững nhất, hơn cả vốn và công nghệ.
Để làm được điều đó, doanh nghiệp cần chuyển đổi tư duy xem nhân lực là một khoản “đầu tư” chiến lược thay vì một “chi phí” cần cắt giảm. Cùng với đó, Chính phủ phải là người dẫn đường cho tầm nhìn phát triển, đặt người lao động vào vị trí trung tâm của sự sáng tạo. Chính sách phải đi vào thực tiễn với tinh thần hành động mạnh mẽ. Khi đó, nhân lực không còn là chi phí cần kiểm soát, mà là nguồn giá trị cần đầu tư…
Cũng theo báo cáo của Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao” giai đoạn 2021 - 2024, có khá nhiều đề án, chiến lược dù đã được dày công nghiên cứu lại chưa được tổ chức thực hiện hiệu quả như: Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp năm 2021; Đề án phát triển nguồn nhân lực y tế giai đoạn 2023 - 2030; Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025 - 2035 và định hướng tới năm 2045... Bên cạnh đó, có 5/6 đề án, nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao cho bộ, ngành triển khai Kết luận 52 của Ban Bí thư về xây dựng đội ngũ trí thức, đến nay chưa được ban hành.
Gợi mở việc giữa chân nhân tài tại phiên họp cho ý kiến về Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao” giai đoạn 2021 - 2024, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, không nên hiểu hẹp là giữ trong cơ quan nhà nước, mà rộng hơn là giữ họ ở lại Việt Nam. Theo đó, nay lao động làm việc trong khối công chức, mai có thể chuyển sang khối doanh nghiệp là chuyện bình thường. Chính vì vậy, các cơ quan cần nghiên cứu chính sách để có thể mời giám đốc doanh nghiệp về làm vụ trưởng hoặc ngược lại…
Việt Nam đang bước vào giai đoạn hoàn thiện các công cụ quản trị carbon nhằm thực thi cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Tại sự kiện bên lề Hội nghị COP30 “Hài hòa chính sách và nguồn vốn cho các giải pháp carbon xanh”, Cục Biến đổi khí hậu cho biết Việt Nam sẽ xây dựng Cơ sở dữ liệu Carbon xanh quốc gia, xem đây là nền tảng khoa học phục vụ đo lường, báo cáo, thẩm định (MRV) và hoạch định chính sách dài hạn.
Thương mại điện tử ở Việt Nam đang trên đà bùng nổ với các nền tảng mua sắm trực tuyến đã trở thành địa chỉ quen thuộc của hàng triệu người tiêu dùng. Tuy nhiên, cùng với sự tiện lợi là tình trạng lợi dụng môi trường mạng để kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng đến người tiêu dùng và uy tín của thị trường Việt Nam.
Sở Du lịch TP. Hồ Chí Minh vừa công bố 31 điểm đến thân thiện năm 2025, đánh dấu bước tiến mới trong nỗ lực xây dựng môi trường du lịch văn minh, an toàn và giàu trải nghiệm dành cho du khách.
Ngày 6/12, Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ Công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) công bố kết quả Giải thưởng Thành phố thông minh Việt Nam 2025, trong đó Đà Nẵng được trao danh hiệu cao nhất - Thành phố thông minh Việt Nam 2025. Đây là địa phương duy nhất đạt danh hiệu này trong mùa giải năm nay.
Trước những thiệt hại nặng nề do mưa lớn và lũ quét gây ra tại các tỉnh Đắk Lắk, Khánh Hòa, Gia Lai trong tháng 11 vừa qua, Acecook Việt Nam đã nhanh chóng triển khai các hoạt động cứu trợ khẩn cấp nhằm hỗ trợ người dân vượt qua giai đoạn khó khăn.
Để bảo vệ thị trường và quyền lợi người tiêu dùng trong mùa cao điểm mua sắm Tết Nguyên đán Bính Ngọ 2026, Chính phủ đã phát lệnh "tuyên chiến không khoan nhượng" với buôn lậu và hàng giả.
Theo thống kê của Cục Hải quan, hết tháng 10, tổng kim ngạch xuất khẩu của khối doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đạt 295,66 tỷ USD.
Bộ Tài chính đã đưa ra đề xuất quan trọng trong dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), đó là nâng mức doanh thu chịu thuế đối với hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm.
Sau 5 năm triển khai, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại Lào Cai ghi nhận nhiều thành tựu nổi bật.
Để tăng tốc, bứt phá, phấn đấu hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Công điện số 237/CĐ-TTg ngày 6/12/2025 về việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm 2025.
Đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài tăng trưởng đột phá với tổng vốn đầu tư cấp mới và điều chỉnh đạt 1,1 tỷ USD, tăng 83,9% so với cùng kỳ, vốn điều chỉnh trong 11 tháng tăng gấp 8,2 lần.
Cục Thống kê (Bộ Tài chính) vừa công bố những con số ấn tượng trong hoạt động thu hút vốn đầu tư nước ngoài 11 tháng năm 2025 với tổng vốn đăng ký đạt gần 33,7 tỷ USD, đặc biệt vốn thực hiện đạt 23,6 tỷ USD, là mức cao nhất của 11 tháng trong vòng 5 năm qua.
Thời gian từ nay đến hết năm không còn nhiều, nên các Bộ, ngành, địa phương thúc đẩy mạnh mẽ các động lực tăng trưởng mới; phấn đấu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công; thu hút mạnh FDI, đầu tư tư nhân. Đồng thời, khẩn trương ban hành các Nghị định về thành lập, vận hành Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.
Trước những khó khăn, thách thức trong 11 tháng qua, các bộ, ngành, địa phương cần xác định nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm từng lĩnh vực cụ thể, đặc biệt là các giải pháp để giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng GDP năm 2025 từ 8% trở lên…
Lễ công bố các doanh nghiệp Bền vững tại Việt Nam 2025 với chủ đề “Chương mới của Kỷ nguyên Xanh” trong khuôn khổ Chương trình Đánh giá, Công bố Doanh nghiệp bền vững (CSI) tại Việt Nam do Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam - Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VBCSD-VCCI) chủ trì phối hợp Ban Chính sách Chiến lược Trung ương và các bộ hữu quan tổ chức đã diễn ra chiều 5/12 tại TP. Hà Nội. Phó Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng quốc gia về phát triển bền vững Hồ Đức Phớc tham dự sự kiện.
Tiếp thu các ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công Thương giải trình làm rõ về chính sách phát triển năng lượng tại phiên họp tổ Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 – 2030.
Bộ Tài chính vừa có văn bản gửi các bộ, cơ quan ngang Bộ và cơ quan thuộc Chính phủ đề nghị rà soát và đề xuất danh mục ngành, nghề ưu đãi đầu tư và đặc biệt ưu đãi đầu tư nhằm phục vụ quá trình hoàn thiện Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư (sửa đổi).
Ngày 5/12 tại TP. Hà Nội, Diễn đàn Kinh tế - Tài chính Việt Nam 2025 diễn ra với chủ đề “Định vị Việt Nam trong bối cảnh mới và tầm nhìn chiến lược kinh tế - tài chính giai đoạn 2026-2030”.
Với tổng tài sản hợp nhất vượt 1 triệu tỷ đồng và đóng góp bình quân 160 nghìn tỷ ngân sách mỗi năm, Petrovietnam tiếp tục được các chuyên gia đánh giá là hình mẫu doanh nghiệp Nhà nước hiệu quả, minh bạch và có sức cạnh tranh cao.
Theo quy định, các đơn vị, tổ chức sử dụng ngân sách nhà nước và các đơn vị, tổ chức được ngân sách hỗ trợ; các tổ chức ngân sách… được đăng ký và sử dụng tài khoản tại Kho bạc Nhà nước.
Năm 2025 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là năm cuối thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, tài chính - ngân sách nhà nước giai đoạn 5 năm (2021 - 2025). Bám sát mục tiêu và phương châm hành động của Kho bạc Nhà nước năm 2025, Kho bạc Nhà nước khu vực XI đã triển khai quyết liệt và toàn diện các nhiệm vụ trên từng lĩnh vực công tác; kịp thời ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ đối với các đơn vị trực thuộc.
Giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 tiếp tục ghi nhận chuyển biến tích cực khi lũy kế 11 tháng đạt 553,25 nghìn tỷ đồng, cao hơn cùng kỳ năm trước. Kết quả này cho thấy các giải pháp chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ đang phát huy hiệu quả, dù nhiều địa phương và dự án vẫn chịu ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai và điều kiện thi công khó khăn.
Thu ngân sách nhà nước trong 11 tháng năm 2025 đạt hơn 2,39 triệu tỷ đồng, vượt gần 22% dự toán năm và tăng mạnh so với cùng kỳ. Kết quả này cho thấy nguồn thu tiếp tục được củng cố, đóng góp quan trọng vào việc bảo đảm cân đối ngân sách và thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.
