Thị trường carbon – động lực xanh cho tăng trưởng bền vững
Việt Nam đang từng bước hình thành và hoàn thiện thị trường carbon nội địa, xem đây là công cụ kinh tế quan trọng giúp giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh, đồng thời mở ra cơ hội tiếp cận các nguồn tài chính quốc tế phục vụ mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Cơ hội để doanh nghiệp chuyển mình mạnh mẽ
Mới đây, tại hội thảo “Thị trường Carbon – Chìa khóa thực hiện mục tiêu Net Zero”, ông Nguyễn Quyết Chiến - Tổng Thư ký Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cho biết, việc phát triển thị trường carbon trong nước cần dựa trên những bài học từ các mô hình quốc tế như Nghị định thư Kyoto, hệ thống giao dịch phát thải EU (EU ETS), các thị trường tự nguyện (Verra, Gold Standard) và cơ chế hợp tác toàn cầu theo Thỏa thuận Paris.
Trên nền tảng đó, Việt Nam cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho hệ thống giao dịch phát thải (ETS), vận hành cơ chế bù trừ nội địa, phát triển hệ thống đo đạc – báo cáo – thẩm định (MRV) và khuyến khích tín chỉ carbon chất lượng cao cho các lĩnh vực rừng, nông nghiệp và năng lượng tái tạo.
Hiện thế giới đang tồn tại bốn hình thức thị trường phổ biến: quốc tế trong khuôn khổ UNFCCC, quốc tế tự nguyện (VCM), tuân thủ quốc gia và tự nguyện quốc gia.
Nhiều chuyên gia tại hội thảo cho rằng doanh nghiệp sẽ là trung tâm của thị trường carbon. Khi tham gia, các doanh nghiệp không chỉ thực hiện cam kết môi trường mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng thu hút đầu tư. Ông Nguyễn Tiến Cường – Giám đốc Trung tâm Tăng trưởng xanh nhấn mạnh, từ thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp Việt vẫn gặp khó khăn trong quá trình chuẩn bị như thiếu dữ liệu phát thải chuẩn hóa, chi phí chuyển đổi cao và nhận thức chưa đồng đều.
Dù vậy, đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp chuyển mình mạnh mẽ. Việc kiểm kê khí nhà kính, xây dựng kế hoạch giảm phát thải, phát triển năng lực quản trị carbon và tham gia giao dịch tín chỉ sẽ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu “xanh hóa” từ các thị trường lớn – đặc biệt là châu Âu, nơi đang áp dụng Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM).
Một số doanh nghiệp tiên phong đã tận dụng thị trường tín chỉ carbon để tiết kiệm chi phí năng lượng, giảm lãng phí nguyên liệu và tạo thêm nguồn thu từ giao dịch tín chỉ. Đây không chỉ là lợi ích kinh tế mà còn góp phần lan tỏa nhận thức về phát triển bền vững, giúp cộng đồng doanh nghiệp Việt tiến gần hơn với các tiêu chuẩn quốc tế.
Đại diện Công ty Cổ phần MinMax Green – bà Tô Thị Hồng Điệp cho biết việc tham gia thị trường tín chỉ carbon không chỉ là bước đi chiến lược của Công ty Cổ phần MinMax Green trong tiến trình chuyển đổi xanh, mà còn mang lại nhiều giá trị thiết thực về kinh tế, xã hội và môi trường.
Về hiệu quả kinh tế, việc đo lường, kiểm kê và quản lý phát thải khí nhà kính theo chuẩn quốc tế giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí năng lượng, giảm lãng phí nguyên liệu, đồng thời mở ra nguồn thu mới từ việc bán tín chỉ carbon hoặc hợp tác bù đắp phát thải cho các đối tác trong và ngoài nước. Đây là hướng đi giúp MinMax Green và các doanh nghiệp khách hàng nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt trong bối cảnh các thị trường xuất khẩu lớn như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản… yêu cầu chứng minh phát thải thấp.
Về hiệu quả xã hội, việc tham gia thị trường tín chỉ carbon tạo động lực lan tỏa nhận thức và hành động vì phát triển bền vững trong cộng đồng doanh nghiệp.
Đặc biệt, về lợi ích môi trường, quá trình tính toán, kiểm kê và giao dịch tín chỉ carbon giúp MinMax Green và đối tác cắt giảm đáng kể lượng phát thải CO₂, thúc đẩy đầu tư vào công nghệ sạch, năng lượng tái tạo và mô hình tuần hoàn tài nguyên. Mỗi tín chỉ carbon được xác thực không chỉ là “giấy chứng nhận” của một tấn CO₂ được giảm hoặc hấp thụ, mà còn là minh chứng cho cam kết bảo vệ hệ sinh thái và gìn giữ hành tinh xanh cho các thế hệ tương lai.
Hoàn thiện chính sách để hiện thực hóa mục tiêu Net Zero
Việt Nam hiện đang có nền tảng pháp lý quan trọng với Luật Bảo vệ môi trường, Nghị định số 06/2022/NĐ-CP và Nghị định số 119/2025/NĐ-CP. Các văn bản này quy định rõ về kiểm kê khí nhà kính, phân bổ hạn ngạch phát thải, cơ chế trao đổi và kết nối với Điều 6 của Thỏa thuận Paris. Việt Nam dự kiến thí điểm sàn giao dịch carbon từ năm 2025–2028, tiến tới vận hành thị trường chính thức sau năm 2029.
Tuy nhiên, vẫn còn “nút thắt” lớn cần tháo gỡ là thiếu tổ chức được công nhận để xác nhận tín chỉ carbon và nguy cơ mất cân bằng Net Zero nếu tín chỉ bị bán quá nhiều ra nước ngoài. Cùng với đó, cần cụ thể hóa chính sách để các lĩnh vực có tiềm năng lớn như nông nghiệp, lâm nghiệp và năng lượng sạch tham gia sâu hơn vào thị trường.
Phát triển thị trường carbon không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là hướng đi chiến lược, giúp Việt Nam vừa thực hiện trách nhiệm quốc tế, vừa thúc đẩy nền kinh tế xanh, tăng khả năng tự chủ và nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Đây chính là "động lực xanh" đưa Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
