Một số tồn tại, hạn chế
Từ khi thành lập vào ngày 1/4/1990, hệ thống KBNN đã có một quá trình phát triển mạnh mẽ. Ban đầu chỉ với 7.420 người, đến cuối năm 2020, số nhân sự của hệ thống đã lên đến 12.651 người. Đến cuối tháng 9/2024, tổng số công chức, viên chức và hợp đồng lao động trong hệ thống KBNN đạt 13.070 người.
Một trong những điểm nổi bật trong quá trình phát triển hệ thống KBNN là chất lượng nguồn nhân lực ngày càng được nâng cao. Tỷ lệ công chức có trình độ đại học và sau đại học tăng lên, trong khi tỷ lệ công chức có trình độ cao đẳng trở xuống giảm. Tuy nhiên, sự phân bổ nguồn nhân lực trong hệ thống KBNN vẫn còn bất cập, đặc biệt là giữa các thành phố trực thuộc Trung ương và các tỉnh xa xôi, vùng sâu, vùng xa, nơi có điều kiện phát triển kinh tế khó khăn. Những địa phương này thường gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân cán bộ, công chức có trình độ cao do thu nhập và điều kiện làm việc không hấp dẫn. Thực tế này đặt ra thách thức lớn cho việc nâng cao chất lượng và đảm bảo sự công bằng trong phân bổ nguồn nhân lực trên toàn hệ thống KBNN.
Một vấn đề quan trọng nữa là sự thiếu hụt nhân sự nòng cốt có khả năng hoạch định cơ chế, chính sách và triển khai các nhiệm vụ mới trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Hệ thống KBNN cần có đội ngũ cán bộ, công chức có trình độ chuyên môn sâu rộng, có năng lực phân tích, đánh giá tình hình và đề xuất các giải pháp chiến lược trong việc quản lý ngân sách nhà nước, bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả tài chính công. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn thiếu các công chức có năng lực hoạch định chính sách và tầm nhìn dài hạn, đồng thời một bộ phận công chức, viên chức hệ thống KBNN cũng còn hạn chế trong việc tiếp cận các công nghệ hỗ trợ triển khai các quy trình nghiệp vụ trong hệ thống KBNN, cũng như kỹ năng ngoại ngữ và khả năng hội nhập quốc tế.
Trong suốt hơn ba thập kỷ qua, công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực hệ thống KBNN đã có những bước tiến đáng kể. Giai đoạn từ 1990 đến 2005, công tác đào tạo tập trung chủ yếu vào việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho công chức, viên chức, đặc biệt là những người có trình độ thấp. Giai đoạn từ 2006 đến 2010, công tác đào tạo chú trọng đào tạo nhân lực cho việc triển khai hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc (TABMIS), đồng thời chuẩn bị nhân lực để thực hiện các yêu cầu của Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2020. Trong giai đoạn từ 2011 đến 2023, công tác đào tạo tiếp tục nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chú trọng đào tạo chuyên sâu về các lĩnh vực như tổng kế toán nhà nước, quản lý ngân quỹ, thanh tra chuyên ngành và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ quá trình hội nhập và phát triển quốc tế.
Dù đã đạt được một số thành tựu, công tác đào tạo của KBNN vẫn còn những hạn chế đáng chú ý. Một trong những vấn đề lớn nhất là số lượng công chức tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu, đào tạo ngoại ngữ và bồi dưỡng công nghệ thông tin còn hạn chế cả về số lượng lẫn chất lượng. Việc cử công chức tham gia các lớp đào tạo về lý luận chính trị, ngoại ngữ và các khóa bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ vẫn chưa đáp ứng đủ yêu cầu, trong khi các vị trí việc làm chưa có chương trình, tài liệu bồi dưỡng cụ thể. Ngoài ra, việc thiếu các chương trình đào tạo quốc tế dành cho công chức, viên chức trong hệ thống KBNN cũng là một hạn chế lớn, ảnh hưởng đến khả năng hội nhập quốc tế của hệ thống.
Tăng hiệu quả các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng
Để giải quyết những thách thức này và thực hiện Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2030, công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực hệ thống KBNN cần được đẩy mạnh theo hướng đổi mới, linh hoạt và toàn diện. Một trong những giải pháp quan trọng là nâng cao chất lượng và hiệu quả của các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng công chức, viên chức, không chỉ về chuyên môn nghiệp vụ mà còn về đạo đức công vụ và kỹ năng mềm. Các khóa đào tạo cần được tổ chức trên cơ sở lấy người học làm trung tâm, bám sát nhu cầu thực tế của các đơn vị và yêu cầu của từng vị trí công việc.
Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác đào tạo và quản lý đào tạo là một giải pháp quan trọng nhằm tăng cường tính hiệu quả, linh hoạt và tiết kiệm chi phí trong công tác đào tạo. Cần thúc đẩy đào tạo trực tuyến, tạo điều kiện thuận lợi cho công chức, viên chức tham gia các khóa học mà không bị giới hạn về thời gian và địa điểm. Các chương trình đào tạo cũng cần được thiết kế đa dạng, từ các lớp học trực tiếp đến các khóa học trực tuyến, đảm bảo tiếp cận được nhiều đối tượng trong hệ thống KBNN.
Cùng với đó, hợp tác quốc tế là một yếu tố không thể thiếu trong công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. Việc phối hợp với các cơ sở đào tạo uy tín trong và ngoài nước sẽ giúp KBNN xây dựng các chương trình đào tạo có yếu tố quốc tế, đồng thời giúp công chức, viên chức tiếp cận với các xu hướng mới nhất trong quản lý tài chính công và ngân sách nhà nước. Các chương trình đào tạo sau đại học, bồi dưỡng ngoại ngữ, công nghệ thông tin chuyên sâu và các khóa học nghiệp vụ chuyên sâu cần được chú trọng hơn nữa.
Đến năm 2030, hệ thống KBNN đặt mục tiêu 100% công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu về trình độ và kỹ năng của từng vị trí công việc. KBNN sẽ chú trọng đào tạo đội ngũ công chức có khả năng sử dụng ngoại ngữ, phục vụ các nhiệm vụ liên quan đến hợp tác quốc tế và hội nhập. Đồng thời, các chỉ tiêu đào tạo về ngoại ngữ cũng cần được đặt ra với yêu cầu cụ thể về trình độ tiếng Anh đối với công chức ở các vị trí quan trọng, đặc biệt là công chức làm việc trong lĩnh vực hợp tác quốc tế.
Theo KBNN, công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực hệ thống KBNN đến năm 2030 không chỉ nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức mà còn góp phần tạo dựng một hệ thống KBNN hiện đại, chuyên nghiệp, sẵn sàng đối mặt với những thách thức trong thời kỳ hội nhập quốc tế và chuyển đổi số. Việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là yếu tố quyết định để hệ thống KBNN hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đồng thời đóng góp vào sự phát triển chung của ngành tài chính và nền kinh tế quốc dân.
