Nhân tố tác động tới khả năng thanh khoản của thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Nhóm nhân tố thể chế (INS) có tác động không đồng nhất đến các phân vị của quy mô giao dịch. Bên cạnh đó, đối với yếu tố giá trị giao dịch cổ phiếu (SHAREVAL), kết quả cho thấy, chủ yếu tác động tích cực và có ý nghĩa (trừ phân vị 87.5th). Sự tăng lên của lạm phát làm lãi suất điều hành tăng khiến giá và lợi suất trái phiếu giảm, tác động xấu đến thanh khoản của thị trường trái phiếu. Biến động lãi suất tiền gửi bình quân (DINTRATE) tác động đáng kể nhưng không đồng nhất đến các phân vị của quy mô giao dịch trái phiếu. Tuy nhiên, biến động lãi suất tiền gửi trong ngắn hạn tác động không đáng kể đến lợi nhuận thu được. Khi tỷ giá biến động mạnh, các nhà đầu tư nước ngoài tăng trao đổi khiến thanh khoản thị trường trái phiếu tăng. Ở chiều ngược lại, điều này khiến các doanh nghiệp xuất nhập khẩu gặp khó khăn khi phát hành trái phiếu, tác động mạnh lên tiết kiệm nội tệ, suy giảm tiết kiệm trong nước, ảnh hưởng nhà đầu tư cá nhân, thanh khoản thị trường giảm (Eichengreen và Luengnaruemitchai, 2004).

Tại Việt Nam trong giai đoạn 2019-2023, tình hình kinh tế vĩ mô trong nước được duy trì ổn định, quy mô giao dịch thị trường TPDN tăng mạnh, đặc biệt năm 2021. Sang đến năm 2022 và 2023, nợ xấu và lạm phát duy trì ở mức cao, các chính sách chặt tiền tệ cùng với những thay đổi về chính sách (Nghị định số 65/2022/NĐ-CP và Nghị định số 08/2023/NĐ-CP của Chính phủ), thị trường TPDN có sụt giảm mạnh so với giai đoạn trước đó.

Một số vấn đề đặt ra

Kết quả nghiên cứu cho thấy, nhóm biến vĩ mô gồm tỷ lệ lạm phát tác động ngược chiều đến khả năng thanh khoản thị trường TPDN, biến động lãi suất tiền gửi bình quân có ảnh hưởng cùng chiều nhưng không đồng nhất và biến động tỷ giá mang tác động tích cực đáng kể. Tác động từ nhóm nhân tố đặc tính trái phiếu với lợi suất trung bình có tác động tiêu cực.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, nhân tố quy mô phát hành trên thị trường sơ cấp đem lại tác động cùng chiều đến quy mô giao dịch trên thị trường TPDN. Ngoài ra, nhân tố giá trị giao dịch cổ phiếu chủ yếu đem lại tác động tích cực tới thanh khoản của thị trường TPDN. Tuy nhiên, để đảm bảo sự phát triển ổn định và bền vững của thị trường TPDN cần đặt ra một số vấn đề: (1) Các bộ, ban, ngành cần có chính sách điều chỉnh linh hoạt lãi suất thị trường đảm bảo sự hấp dẫn của trái phiếu trên thị trường so với các kênh đầu tư khác; (2) Doanh nghiệp phát hành cần đa dạng hình thức phát hành trái hướng tới nhiều nhóm đối tượng khác nhau; (3) Khuyến khích thành lập các đơn vị xếp hạng tín dụng chuyên nghiệp để đánh giá tình hình tài chính doanh nghiệp phát hành; (4) Tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng thị trường TPDN thông qua xây dựng hệ thống thông tin hỗ trợ các doanh nghiệp đăng ký phát hành, hỗ trợ giảm thiểu chi phí phát hành, cũng như có chính sách khuyến khích sự tham gia của các nhà tạo lập thị trường kết nối cung - cầu TPDN,...

Tài liệu tham khảo:

1. Alexander, G. J., Edwards, A. K., & Ferri, M. G. (2000). “The determinants of trading volume of high-yield corporate bonds”, Journal of Financial Markets, 3(2), 177-204;
2. He, W. & Nasser, T. (1999). An Empirical Study on the Factors Affecting Bond Liquidity in the Thai Secondary Bond Market;
3. Hotchkiss, E., Warga, A., & Jostova, G. (2002). Determinants of corporate bond trading: A comprehensive analysis, Unpublished working paper, Boston College;
4. Kapingura, F. M. & Ikhide, S. I. (2015). “Macroeconomic Determinants of Liquidity of the Bond Market in Africa: Case Study of South Africa”, Journal of Economics and Behavioral Studies, 7, 88-103.