Ngân hàng đồng loạt lên tiếng sau kết luận của Thanh tra Chính phủ về phát hành trái phiếu

Kết luận thanh ra số 276/KL-TTCP ngày 05/8/2025 của Thanh tra Chính phủ đề cập, trong giai đoạn từ 01/01/2015 đến 30/6/2023, 5 tổ chức tín dụng (TCTD) phát hành thành công 386 mã trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) không chuyển đổi, không kèm chứng quyền, không có tài sản đảm bảo; kỳ hạn từ 1-10 năm với lãi suất cố định hoặc lãi suất thả nổi; tổng giá trị phát hành hơn 255.142 tỷ đồng, mục đích phát hành để tăng quy mô của TCTD, bổ sung vốn cấp 2 và vốn khác phục vụ khách hàng, phục vụ nhu cầu cấp tín dụng của các TCTD.

ến thời điểm 30/6/2023, tại 5 TCTD còn 173 mã TPDN đang lưu hành với tổng giá trị hơn 97.828 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ cho biết cơ quan này kiểm tra 85 mã TPDN tại 5 TCTD (VIB, VPB, ACB, OCB, MB) trong phạm vi cuộc thanh tra. Theo báo cáo của 5 TCTD, nhà đầu tư sơ cấp của trái phiếu do 5 tổ chức phát hành là các cá nhân, tổ chức; các TCTD không có nợ quá hạn thanh toán đối với gốc, lãi trái phiếu đến thời điểm 30/6/2023.

Sử dụng tiền TPDN chưa đúng mục đích đã nêu tại phương án phát hành

Cơ quan Thanh tra Chính phủ kết luận, trong thời kỳ thanh tra, việc phát hành TPDN của các TCTD được thực hiện căn cứ quy định hiện hành, Chủ tịch Hội đồng quản trị các ngân hàng TMCP được kiểm tra đã ban hành các nghị quyết, quyết định phê duyệt phương án phát hành TPDN; qua thanh tra cho thấy: về hồ sơ phát hành TPDN có 4/5 TCTD (VIB, VPB, OCB, MB) thực hiện chưa đúng quy định đối với nội dung bản công bố thông tin trước phát hành.

Về phương án phát hành TPDN, có 1 TCTD (OCB) trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2019 thực hiện phát hành TPDN không đúng theo phương án phát hành đã được hội đồng quản trị phê duyệt.

Về công tác quản trị, tại OCB và MB, các phương án phát hành TPDN không nêu cụ thể loại cho vay (ngắn hạn/trung hạn/dài hạn), loại khách hàng vay (tổ chức/cá nhân) dẫn đến khó khăn trong việc đối chiếu, đánh giá báo cáo kết quả sử dụng tiền từ phát hành TPDN của ngân hàng.

Về sử dụng và quản lý nguồn tiền từ phát hành TPDN, trong thời kỳ thanh tra, các TCTD sử dụng nguồn tiền thu được từ TPDN chủ yếu phục vụ mục đích cho vay, qua thanh tra cho thấy, một số TCTD sử dụng tiền TPDN chưa đúng mục đích đã nêu tại phương án phát hành. Cụ thể, tại ACB và VPB, việc sử dụng tiền thu từ phát hành một số mã TPDN để cho vay ngắn hạn trong khi tại phương án phát hành là để cho vay trung và dài hạn; tại ngân hàng MB việc sử dụng tiền từ phát hành TPDN là để cho vay, không thực hiện mục đích đầu tư như đã nêu tại phương án phát hành.

Ngoài ra, 5/5 TCTD không theo dõi riêng nguồn tiền TPDN mà hoà vào nguồn vốn kinh doanh chung của TCTD (gồm cả nguồn huy động tiết kiệm, nguồn khác) sau đó giải ngân cho cá nhân, tổ chức vay vốn nêu hầu hết nguồn tiền TPDN không được quản lý, theo dõi về mục đích sử dụng bảo đảm cụ thể, minh bạch và chính xác theo quy định.

Về công bố thông tin, qua thanh tra cho thấy, 5/5 TCTD thực hiện chưa đúng các quy định về nghĩa vụ công bố thông tin.

Về lãi suất TPDN tại các TCTD, việc phát hành TPDN với lãi suất cố định tại các TCTD gồm OCB, VIB, VPB và MB không có căn cứ theo quy định đã nêu tại nội dung kiểm tra, xác minh. Cụ thể, qua xem xét số liệu về lãi suất cố định TPDN (kỳ hạn 12 tháng, 36 tháng) của 5 TCTD báo cáo tại một số thời điểm đối với một số mã TPDN cho thấy có chênh lệch với các mức lãi suất của NHNN đã ban hành, chênh lệch giữa các TCTD với nhau, chênh lệch giữa các thời điểm trong cùng TCTD; việc áp dụng lãi suất cố định trong phát hành TPDN của các TCTD là chưa có căn căn theo quy định tại điểm c Khoản 6 Điều 6 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP.

Các ngân hàng lên tiếng

Trong thông cáo phát đi ngày 19/10, Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) nêu, theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, hai lô trái phiếu do ACB phát hành vào ngày 19/12/2018 và 06/12/2019 có mục đích sử dụng vốn được nêu trong phương án phát hành là để cho vay trung và dài hạn. Tuy nhiên, trong quá trình kiểm tra, do số liệu báo cáo tại một số thời điểm chưa khớp về thời gian và có bao gồm cả các khoản vay ngắn hạn, nên phát sinh yêu cầu rà soát và khắc phục theo quy định của cơ quan thanh tra. ACB đã hoàn tất toàn bộ nội dung khắc phục và gửi báo cáo kết quả thực hiện vào ngày 24/9/2025, theo đúng yêu cầu từ cơ quan chức năng.

ACB khẳng định, trong quá trình này, ngân hàng đã triển khai đồng bộ các biện pháp khắc phục, không chỉ đáp ứng đầy đủ yêu cầu của cơ quan thanh tra mà còn chủ động thực hiện thêm các biện pháp hoàn thiện quy trình nội bộ và công bố thông tin.

Liên quan tới Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) về một số nội dung được nêu trong Kết luận Thanh tra của cơ quan chức năng, ngân hàng khẳng định cam kết bảo vệ quyền lợi của cổ đông, nhà đầu tư và khách hàng.

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, MB là một trong các tổ chức được thanh tra trong phạm vi hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, với mục đích sử dụng vốn đã công bố là “phục vụ nhu cầu cấp tín dụng, đầu tư”.

MB cho biết, trong quá trình kiểm tra, một số lô trái phiếu được chọn mẫu rà soát tại thời điểm MB chưa triển khai hoạt động đầu tư, do ngân hàng tập trung ưu tiên nguồn vốn cho vay - phù hợp với nội dung và phạm vi đã công bố.

Với Ngân hàng Phương Đông (OCB), ngân hàng cho biết trong suốt thời gian phát hành và sử dụng vốn từ trái phiếu phục vụ kinh doanh, OCB luôn thực hiện nghiêm túc trách nhiệm công bố thông tin, hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ tài chính đối với nhà đầu tư về việc thanh toán gốc, lãi đúng hạn theo điều khoản, điều kiện phát hành.

Đối với kết luận của cơ quan chức năng về một số lỗi phát sinh trong giai đoạn trước đây, Ngân hàng đều đã báo cáo, giải trình chi tiết nguyên nhân và hướng khắc phục ngay khi nhận được yêu cầu.

“Những nội dung kiến nghị, nhắc nhở cũng đều được OCB tiếp thu, rút kinh nghiệm và kịp thời bổ sung cập nhật vào quy trình, thủ tục nội bộ cho nghiệp vụ phát hành TPDN trở về sau. Với tiêu chuẩn hoạt động an toàn, minh bạch, thượng tôn pháp luật, OCB luôn tuân thủ và cam kết trách nhiệm đồng hành cùng sự phát triển bền vững của thị trường tài chính Việt Nam”, đại diện OCB chia sẻ.

Phía Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam (VIB) cũng thông tin chính thức về các nội dung có liên quan được nêu trong Kết luận của Thanh tra Chính phủ. Liên quan công bố thông tin báo cáo kiểm toán năm 2022 về tình hình sử dụng số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu, ngay sau khi có kết quả kiểm toán độc lập theo quy định, VIB đã thực hiện việc công bố thông tin. Việc công bố thông tin bị chậm do ảnh hưởng từ việc dịch vụ kiểm toán độc lập trước đó chưa sẵn sàng trong bối cảnh giai đoạn đó là quy định mới của pháp luật.

Về quản lý vốn trái phiếu phát hành, VIB cho biết toàn bộ tiền thu được từ phát hành TPDN không theo dõi riêng mà hòa chung vào nguồn vốn kinh doanh, sử dụng để cho vay và thu hồi vốn xen kẽ liên tục, do vậy, không phân định số liệu về số tiền thu được từ TPDN cho từng khoản vay riêng lẻ, từng khách hàng cụ thể. Việc các ngân hàng chưa thể theo dõi riêng biệt việc giải ngân cho từng khách hàng bằng nguồn tiền thu được từ TPDN cũng là đặc thù chung của các TCTD mà Thanh tra Chính phủ kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xem xét, ban hành hướng dẫn cụ thể nhằm thống nhất cách thức theo dõi trong toàn hệ thống.

Ngân hàng cũng thông tin, tất cả các trái phiếu do VIB phát hành đều đã được thanh toán gốc và lãi đầy đủ, đúng hạn.