Cuối 2025, tỷ lệ hộ nghèo toàn quốc giảm xuống mức xấp xỉ 1%
Sau gần 5 năm triển khai đồng thời Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Chương trình xây dựng nông thôn mới, diện mạo nông thôn Việt Nam đã có nhiều thay đổi căn bản: hạ tầng được đầu tư đồng bộ hơn, kinh tế nông thôn khởi sắc, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng lên rõ rệt.
Việt Nam là một trong 30 quốc gia đầu tiên trên thế giới và là nước đầu tiên ở châu Á áp dụng chuẩn nghèo đa chiều, gắn mục tiêu bảo đảm mức sống tối thiểu với phát triển bền vững.
Nhờ cách tiếp cận mới, công tác giảm nghèo đạt được những kết quả đáng khích lệ: tính đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều trên cả nước còn 1,93%, đạt chỉ tiêu giảm bình quân 1 – 1,5%/năm; trong đó khu vực nông thôn chỉ còn khoảng 3,1%, còn vùng dân tộc thiểu số và miền núi giảm bình quân 3 – 4%/năm. Ước đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo toàn quốc tiếp tục giảm xuống mức xấp xỉ 1%.
Thành công đó đến từ việc lồng ghép hiệu quả nguồn lực giữa các chương trình: giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế – xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi, cùng chương trình xây dựng nông thôn mới. Cách làm này giúp người dân nghèo tiếp cận tốt hơn các dịch vụ xã hội cơ bản, được hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề, tạo việc làm và tham gia sản xuất hàng hóa. Hàng nghìn công trình hạ tầng thiết yếu được đầu tư – từ đường giao thông, điện, nước, trường học, trạm y tế đến nhà văn hóa – góp phần hoàn thiện các tiêu chí về thu nhập, lao động và tổ chức sản xuất trong Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới.
Nhiều địa phương đã có bước chuyển biến rõ rệt nhờ kết hợp linh hoạt các chính sách. Ở Hà Giang (trước đây), phong trào hỗ trợ xi măng làm đường giao thông nông thôn đã tạo cú hích hạ tầng; Sơn La phát triển mô hình trồng cây ăn quả gắn với thị trường tiêu thụ; Kon Tum (trước đây) khai thác tiềm năng dược liệu kết hợp du lịch cộng đồng; Bình Định (trước đây) phát triển chăn nuôi bò sinh sản theo nhóm hộ. Các mô hình này không chỉ nâng cao thu nhập mà còn tạo điều kiện để người dân học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm, hình thành mạng lưới sản xuất bền vững.
Song song với phát triển sinh kế, công tác an sinh xã hội và nhà ở được đẩy mạnh trên quy mô toàn quốc. Lễ phát động phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát” cho hộ nghèo, cận nghèo được tổ chức vào tháng 4/2024 đã trở thành điểm nhấn lớn. Kết quả, đến hết tháng 6/2025, cả nước đã hỗ trợ xóa gần 264.522 căn nhà tạm, trong đó 229.328 căn đã hoàn thành bàn giao và hơn 35.000 căn đang được khởi công, xây dựng dở dang.
Các địa phương đã chủ động huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước kết hợp với xã hội hóa, tạo ra phong trào sâu rộng, có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Nhờ đó, chất lượng nhà ở khu vực nông thôn được nâng lên rõ rệt, góp phần hoàn thiện tiêu chí số 9 về nhà ở dân cư trong Bộ tiêu chí nông thôn mới. Đến nay, 88,4% số xã đạt tiêu chí này, tăng 3,5 điểm phần trăm so với cuối năm 2021; dự kiến đến hết tháng 10/2025, cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trên toàn quốc.
Thúc đẩy giảm nghèo đi đôi với xây dựng nông thôn mới
Cùng với hạ tầng và nhà ở, phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” và cuộc vận động “Vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau” tiếp tục lan tỏa sâu rộng. Các tổ chức chính trị – xã hội, doanh nghiệp và cộng đồng đã tích cực tham gia, đóng góp kinh phí, công sức và ý tưởng cho các mô hình phát triển nông thôn bền vững. Nhờ sự chung tay đó, đến nay 80,2% số xã trên cả nước đạt tiêu chí 11 về tỷ lệ nghèo đa chiều. Một số tỉnh có tỷ lệ nghèo rất thấp đã chủ động xây dựng chuẩn nghèo riêng của địa phương để duy trì chất lượng đời sống người dân, hướng tới thoát nghèo.
Theo đánh giá của Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, giai đoạn 2021 – 2025 là thời kỳ then chốt, tạo nền tảng cho giai đoạn tiếp theo. Các chương trình mục tiêu đã phát huy tác dụng lan tỏa, thúc đẩy giảm nghèo đi đôi với xây dựng nông thôn mới, từ đó góp phần rút ngắn khoảng cách phát triển giữa các vùng miền. Ở nhiều tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa, đời sống người dân cải thiện đáng kể nhờ được tiếp cận hạ tầng, dịch vụ y tế, giáo dục, đào tạo nghề và cơ hội việc làm.
Tuy vậy, để hướng tới mục tiêu giảm nghèo bền vững hơn nữa, các chuyên gia khuyến nghị cần tiếp tục đổi mới cách tiếp cận. Giảm nghèo không chỉ dừng ở hỗ trợ thu nhập mà phải gắn với phát triển nguồn nhân lực, ứng dụng công nghệ, liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản. Đồng thời, việc đo lường nghèo cần tiếp tục cập nhật để phản ánh chính xác đời sống người dân trong bối cảnh mới, nhất là tác động của biến đổi khí hậu, dịch bệnh và thị trường lao động.
Công tác giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025 đã có những đóng góp thiết thực cho mục tiêu nâng cao đời sống người dân, đặc biệt ở khu vực nông thôn. Khi tỷ lệ hộ nghèo giảm sâu, nhà ở kiên cố hơn, hạ tầng hoàn thiện hơn, trẻ em đến trường đầy đủ và người dân có việc làm ổn định, thì thành công của chương trình không chỉ được đo bằng con số, mà bằng chất lượng cuộc sống thực tế.
Đến nay, có thể khẳng định, giảm nghèo bền vững chính là “động lực song hành” cùng chương trình xây dựng nông thôn mới – hướng đến mục tiêu phát triển bao trùm, không để ai bị bỏ lại phía sau.
