EMAGAZINE: Từng bước cụ thể hóa Chiến lược Tài chính đến năm 2030

Chiến lược Tài chính đến năm 2030 là kim chỉ nam định hướng quan trọng để triển khai các hoạt động của ngành Tài chính trong những năm qua. Các mục tiêu nhiệm vụ trong Chiến lược đã và đang từng bước được cụ thể hóa mạnh mẽ trong thực tiễn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần quan trọng để xây dựng nền tảng vững chắc, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Chiến lược Tài chính đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 368/QĐ-TTg ngày 21/3/2022. Trong đó, đã đặt ra mục tiêu tổng quát là: Xây dựng nền tài chính quốc gia phát triển bền vững, hiện đại và hội nhập, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, tăng cường khả năng chống chịu của nền kinh tế, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô và an ninh tài chính quốc gia. Thực hiện chính sách động viên hợp lý, cải thiện dư địa tài khóa, tạo điều kiện thuận lợi để huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực tài chính, giải quyết hài hòa các vấn đề phát triển kinh tế, xã hội và môi trường, đảm bảo an ninh quốc phòng và an sinh xã hội gắn với các mục tiêu, nhiệm vụ của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030.

Cùng với đó, rất nhiều mục tiêu, nhiệm vụ chi tiết cũng được đặt ra trong Chiến lược. Cho đến nay, qua quá trình thực hiện, các mục tiêu, nhiệm vụ trong Chiến lược đã và đang dần được cụ thể hóa mạnh mẽ.

Đơn cử như với nhiệm vụ Đảm bảo nguồn lực tài chính ngân sách góp phần thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và an ninh, quốc phòng, Chiến lược đặt ra các mục tiêu cụ thể là: Tỷ lệ huy động vào ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2025 bình quân không thấp hơn 16% GDP và giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 16-17% GDP. Trong đó, tỷ lệ huy động từ thuế, phí giai đoạn 2021 - 2025 khoảng 13 - 14% GDP và giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 14 - 15% GDP. Tỷ trọng thu nội địa trong tổng thu ngân sách nhà nước đến năm 2025 khoảng 85 - 86%, đến năm 2030 khoảng 86 - 87%.

Theo số liệu từ báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, giai đoạn 2021-2025, hầu hết các chỉ tiêu về thu ngân sách nhà nước (NSNN) đều đạt và vượt mục tiêu đề ra. Tổng thu NSNN ước đạt 9,4 triệu tỷ đồng, vượt mục tiêu đề ra (8,3 triệu tỷ đồng), gấp 1,36 lần so với thực hiện giai đoạn 2016-2020. Tỷ lệ huy động vào NSNN khoảng 18,3% GDP (cao hơn mục tiêu 16% GDP), trong đó từ thuế, phí khoảng 14,8% GDP (mục tiêu 13-14% GDP).

Tỷ trọng thu nội địa giai đoạn 2021-2025 cao hơn các giai đoạn trước; một số lĩnh vực thu tăng lớn do các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, người dân sớm được khôi phục. Tỷ trọng thu ngân sách Trung ương (NSTW) bình quân giai đoạn khoảng 52% tổng thu NSNN, đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương.

Với nhiệm vụ quản lý chi ngân sách nhà nước, các số liệu cho thấy, công tác phân bổ, sử dụng nguồn lực công được triển khai bám sát các định hướng chiến lược, đảm bảo hiệu quả sử dụng.

Đến nay, đã thực hiện cơ cấu lại chi NSNN, đảm bảo các nhiệm vụ chi trả nợ lãi, chi viện trợ, chi tăng cường các mặt hàng dự trữ quốc gia phục vụ các tình huống đột xuất, cấp bách về phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai; tập trung ưu tiên bố trí chi đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế, tỷ trọng bố trí dự toán chi đầu tư phát triển đã tăng dần, bình quân 5 năm đạt mục tiêu (28-29%). Tổng nguồn NSNN chi đầu tư phát triển trong 5 năm đạt 3,4 triệu tỷ đồng (kế hoạch là 2,9 triệu tỷ đồng); bố trí 176,4 nghìn tỷ đồng thực hiện Chương trình hỗ trợ phục hồi kinh tế - xã hội.

Chiến lược cũng đặt ra mục tiêu giảm dần bội chi ngân sách nhà nước; quản lý nợ công chặt chẽ, đảm bảo an toàn nợ công và an ninh tài chính quốc gia. Kết quả đánh giá cho thấy, bội chi NSNN bình quân giai đoạn 2021 - 2025 khoảng 3,4% GDP, đạt mục tiêu kế hoạch (không quá 3,7% GDP), đảm bảo nguyên tắc chỉ bội chi cho đầu tư phát triển. Nợ công được kiểm soát chặt chẽ, thể chế pháp luật tiếp tục được hoàn thiện

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính tập trung thực hiện nhiệm vụ phát triển thị trường tài chính và dịch vụ tài chính, điểm nhấn nổi bật là đã triển khai chủ trương của Bộ Chính trị về xây dựng Trung tâm Tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam. Đồng thời, Bộ đã tham mưu Chính phủ phê duyệt kế hoạch hành động nhằm kết nối thị trường tài chính Việt Nam với thị trường tài chính toàn cầu, thu hút các tổ chức tài chính nước ngoài và nguồn vốn đầu tư mới, thúc đẩy sự phát triển của thị trường tài chính Việt Nam theo chuẩn mực quốc tế.

Chiến lược cũng đặt ra nhiệm vụ phát triển đồng bộ, minh bạch và bền vững thị trường tài chính và dịch vụ tài chính. Trong đó, yêu cầu phát triển thị trường chứng khoán ổn định, hoạt động an toàn, hiệu quả, có cơ cấu hợp lý, cân đối giữa thị trường tiền tệ với thị trường vốn, giữa thị trường cổ phiếu với thị trường trái phiếu và thị trường chứng khoán phái sinh.

Đến nay, các yêu cầu trên đang được triển khai cụ thể. Theo đó, đã thể chế hóa kịp thời chủ trương, chính sách về phát triển thị trường chứng khoán, tạo hành lang pháp lý tương đối đầy đủ, rõ ràng, đồng bộ, thống nhất; kịp thời khắc phục hạn chế, rủi ro, góp phần đảm bảo thị trường hoạt động công bằng, công khai, minh bạch, an toàn, tiến tới nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi trong năm 2025.

Hoạt động quản lý, giám sát thị trường tài chính được tăng cường; xử lý nghiêm, hạn chế tối đa các trường hợp vi phạm, thao túng thị trường. Các cấu phần của thị trường vốn đều có sự tăng trưởng, trở thành kênh quan trọng huy động các nguồn lực trung và dài hạn cho phát triển kinh tế, doanh nghiệp và là kênh đầu tư hấp dẫn cho công chúng; các sản phẩm trên thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu góp phần làm đa dạng hóa lựa chọn đầu tư.

Kết quả ghi nhận đến cuối năm 2024, thị trường chứng khoán Việt Nam có trên 1.600 công ty niêm yết và công ty đại chúng đăng ký giao dịch. Thanh khoản thị trường trong cả giai đoạn đã được cải thiện, với giá trị giao dịch bình quân phiên đạt trên 21.000 tỷ đồng/năm, năm 2025 dự báo trên 23.000 tỷ đồng/phiên. Đến hết tháng 2/2025, mức vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 7,3 triệu tỷ đồng, tương đương 63,7% GDP với trên 9,5 triệu tài khoản của nhà đầu tư.

Với thị trường bảo hiểm, Chiến lược yêu cầu phát triển toàn diện thị trường bảo hiểm đáp ứng nhu cầu bảo hiểm đa dạng của các tổ chức, cá nhân trong nền kinh tế. Đến nay, hệ thống pháp luật trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm tiếp tục được xây dựng và hoàn thiện; trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam đến năm 2030. Cả nước có 84 doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm với hơn 2.134 sản phẩm. Tổng tài sản của toàn thị trường tăng trưởng bình quân 12,8%/năm giai đoạn 2021-2025, ước đạt trên 1 triệu tỷ đồng năm 2025. Tổng số tiền đầu tư trở lại nền kinh tế tăng bình quân 13,4%/năm giai đoạn 2021-2025, ước đạt gần 881,1 nghìn tỷ đồng năm 2025. Tổng vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp bảo hiểm tăng bình quân 10,8%/năm giai đoạn 2021-2025, ước đạt trên 212,1 nghìn tỷ đồng năm 2025, tăng 80% so với cuối năm 2020.

Cùng với đó, nhiệm vụ phát triển ổn định thị trường dịch vụ kế toán, kiểm toán; nâng cao chất lượng dịch vụ kế toán, kiểm toán cũng từng bước được thực hiện theo Chiến lược. Theo đánh giá, đến nay, thị trường dịch vụ kế toán - kiểm toán đã phát triển cả về quy mô hoạt động và chất lượng dịch vụ; đã sửa đổi Luật Kế toán và Luật Kiểm toán gắn với chuyển đổi số, phù hợp thông lệ thế giới. Quy mô thị trường tăng trưởng ổn định, số lượng doanh nghiệp cung cấp dịch vụ tăng nhanh. Đến cuối năm 2024 có 168 doanh nghiệp dịch vụ kế toán và 221 doanh nghiệp kiểm toán. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược kế toán - kiểm toán đến năm 2030 nhằm hướng đến mục tiêu là đảm bảo hệ thống chuẩn mực kế toán - kiểm toán đồng bộ, nâng cao chất lượng.

Nhìn lại giai đoạn vừa qua, quá trình phát triển, thực hiện các mục tiêu kinh tế-xã hội nói chung và các nhiệm vụ của ngành Tài chính nói riêng được đặt trong bối cảnh khá đặc biệt, với nhiều “biến số” phức tạp, chưa có tiền lệ. Đó là đại dịch COVID-19, là xung đột vũ trang ở Ucraina và khu vực Trung Đông; sự điều chỉnh chính sách thuế của các nước lớn, chiến tranh thương mại; thiên tai, bão lũ, sạt lở diễn ra với tần suất cao, cường độ mạnh…

Trong bối cảnh đó, những dấu ấn gần nửa chặng đường thực hiện Chiến lược Tài chính đến năm 2030 thể hiện qua những lát cắt nêu trên là rất đáng ghi nhận. Đồng thời, cho thấy được vai trò quan trọng của ngành Tài chính với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của Đất nước.

Đặc biệt, từ ngày 1/3/2025, thực hiện chủ trương về sắp xếp tổ chức bộ máy của Đảng, Bộ Tài chính là cơ quan của Chính phủ, với 34 đơn vị trực thuộc, trên cơ sở hợp nhất các cơ quan Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư; tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Bảo hiểm xã hội Việt Nam và một số bộ phận thuộc Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia.

Theo đó, chức năng nhiệm vụ của Bộ Tài chính được mở rộng hơn, phạm vi lớn hơn. Bao gồm thực hiện quản lý nhà nước về: Chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; quy hoạch; đầu tư phát triển, đầu tư kinh doanh tại Việt Nam và đầu tư kinh doanh từ Việt Nam ra nước ngoài, xúc tiến đầu tư; ngân sách nhà nước; ngân quỹ nhà nước; nợ công; viện trợ của nước ngoài cho Việt Nam và viện trợ của Việt Nam cho nước ngoài; thuế, phí, lệ phí và thu khác của ngân sách nhà nước; dự trữ nhà nước; tài chính đối với quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách; tài sản công; hải quan; kế toán; kiểm toán; giá; chứng khoán; bảo hiểm; đấu thầu; doanh nghiệp, kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác, hộ kinh doanh; khu kinh tế; hoạt động dịch vụ tài chính và dịch vụ khác thuộc phạm vi quản lý nhà nước của bộ; thống kê; thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, đại diện chủ sở hữu đối với phần vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp.

Như vậy, vai trò và trọng trách của Bộ Tài chính với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước là rất lớn. Quá trình thực hiện các nhiệm vụ Chiến lược Tài chính đến năm 2030 và còn nhiều chỉ tiêu nhiệm vụ mới hơn nữa càng trở nên quan trọng. Từ những nỗ lực, kết quả có được qua “nửa chặng đường”, trong bối cảnh mới, với thế và lực mới, ngành Tài chính sẽ tiếp tục cụ thể hóa mạnh mẽ các chỉ tiêu nhiệm vụ đang đặt ra; góp phần quan trọng để xây dựng nền tảng vững chắc đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

14:45 23/08/2025