Đề án tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đến năm 2030 đặt mục tiêu có 2,5 triệu người nắm giữ chứng chỉ quỹ. Tuy nhiên, để đạt được con số này, thị trường phải vượt qua nhiều rào cản về thói quen, sản phẩm và kênh phân phối.
Ngày 12/9, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 3168/QĐ-BTC phê duyệt Đề án tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán đến năm 2030. Tạp chí Kinh tế - Tài chính đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Hoài Thu - CFA,
Phó Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital xung quanh nội dung trong Đề án này.

Phóng viên: Bộ Tài chính vừa phê duyệt Đề án tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán đến năm 2030. Theo bà, điểm đột phá quan trọng nhất của Đề án này là gì?

Bà Nguyễn Hoài Thu: Điểm đột phá quan trọng nhất trong Đề án tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán đến năm 2030 theo tôi là sự chuyển hướng sang mở rộng nền tảng nhà đầu tư tổ chức và chuyên nghiệp, thay vì tiếp tục dựa chủ yếu vào nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ như cấu trúc thị trường hiện nay. Có thể nói đây là thời điểm quan trọng để đưa ngành quỹ trở thành một trong những trụ cột của thị trường vốn Việt Nam, hướng tới một thị trường vốn chuyên nghiệp, bền vững và đủ chuẩn quốc tế.

Một số ví dụ về các nhóm giải pháp mang tính chất đột phá trong đề án như:

Thứ nhất, mở rộng hạn mức đầu tư của quỹ mở vào chứng khoán phát hành riêng lẻ của công ty niêm yết, hạn mức đầu tư vào chứng khoán chào bán ra công chúng gắn với niêm yết, bổ sung các sản phẩm đầu tư sinh lời mới vào danh mục đầu tư quỹ mở theo thông lệ quốc tế. Điều này giúp tăng hiệu quả đầu tư của quỹ mở, khuyến khích huy động vốn cho doanh nghiệp, đa dạng hóa rủi ro, là một đột phá về công cụ, sản phẩm và cơ chế linh hoạt cho ngành quỹ.

Thứ hai, đề xuất ban hành chính sách, văn bản quy phạm pháp luật về bảo hiểm theo hướng cho phép quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện, quỹ liên kết đơn vị được đầu tư vào chứng khoán niêm yết, chứng chỉ quỹ đại chúng. Điều này giúp mở ra kênh vốn dài hạn từ hệ thống bảo hiểm - hưu trí vào chứng chỉ quỹ đại chúng, vừa tăng nguồn vốn dài hạn và lớn mạnh cho ngành quỹ, vừa củng cố nền tảng bền vững của thị trường vốn Việt Nam.

Thứ ba, khuyến khích ngân hàng thương mại tham gia đầu tư chứng chỉ quỹ, trái phiếu doanh nghiệp phát hành với mục đích cơ cấu lại các khoản nợ. Đây cũng là đột phá ở góc độ tái cấu trúc hệ thống tài chính, vì nó mở ra một vai trò mới cho ngân hàng thương mại như một nhà đầu tư vốn trên thị trường, giúp chia sẻ gánh nặng cơ cấu nợ, kích hoạt sự phát triển của ngành quỹ thông qua nhu cầu đầu tư mới.

Thứ tư, nghiên cứu cho phép doanh nghiệp bảo hiểm mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành có mục đích cơ cấu lại các khoản nợ của chính doanh nghiệp đó; mở rộng tỷ lệ hạn mức đầu tư của quỹ hưu trí tự nguyện vào trái phiếu doanh nghiệp có đảm bảo và trái phiếu doanh nghiệp niêm yết. Đây là sự đột phá lớn khi lần đầu tiên công nhận và hợp pháp hóa việc bảo hiểm trở thành kênh đồng hành trong tái cơ cấu tài chính doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện hình thành cầu đầu tư dài hạn, bền vững cho trái phiếu doanh nghiệp.

Thứ năm, khuyến khích ngân hàng thương mại cung cấp dịch vụ phân phối chứng chỉ quỹ và bổ sung loại hình dịch vụ mới là người hành nghề tư vấn lập kế hoạch tài chính, nhằm chuẩn hóa dịch vụ tư vấn tài chính ở Việt Nam và bảo vệ nhà đầu tư.

Phóng viên: Một trong những trọng tâm của Đề án là khuyến khích nhà đầu tư cá nhân tham gia gián tiếp thông qua các quỹ đầu tư thay vì giao dịch trực tiếp. Đâu là những thách thức lớn nhất để thay đổi thói quen này?

Bà Nguyễn Hoài Thu: Đúng là có rất nhiều thách thức, tôi muốn nhìn từ một số góc độ như: Tâm lý và thói quen của nhà đầu tư cá nhân; Sản phẩm và cơ chế khuyến khích

Về tâm lý và thói quen của nhà đầu tư cá nhân, phần lớn nhà đầu tư ở Việt Nam hiện vẫn giữ tâm lý đầu tư là “lướt sóng và làm giàu nhanh”. Họ quen với việc giao dịch trực tiếp để tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn, và cho rằng quỹ đầu tư thường có hiệu suất đầu tư thấp hơn. Ngoài ra, họ chưa hiểu hết về cơ chế minh bạch và hiệu quả trong hoạt động quỹ. Bên cạnh đó, sức hấp dẫn từ kênh truyền thống khác như bất động sản, vàng, hoặc thậm chí gửi tiết kiệm lãi suất cao thường được coi là lựa chọn ưu tiên hơn gửi tiền vào quỹ mở. Chúng ta thiếu chiến lược giáo dục tài chính quốc gia để giúp nhà đầu tư cá nhân trang bị kiến thức về lợi ích đầu tư gián tiếp, đầu tư dài hạn và đầu tư chuyên nghiệp.

Ở góc độ sản phẩm và cơ chế khuyến khích, Việt Nam vẫn chưa có đủ sự đa dạng về sản phẩm quỹ. Ngoài các quỹ mở về cổ phiếu và trái phiếu, chúng ta chưa phát triển mạnh các sản phẩm quỹ theo nhu cầu chuyên biệt như quỹ hưu trí, quỹ ETF ngành, quỹ bất động sản REITs, để đáp ứng những nhu cầu khác nhau và khẩu vị chấp nhận rủi ro khác nhau của các nhà đầu tư.

Phóng viên: Bà nhìn nhận cơ hội và thách thức ra sao khi hệ thống phân phối chứng chỉ quỹ sẽ được mở rộng qua ngân hàng, công nghệ số và kênh trực tuyến theo lộ trình của Bộ Tài chính?

Bà Nguyễn Hoài Thu: Kênh phân phối vốn là một “điểm nghẽn” lâu nay của ngành Quỹ Việt Nam, do đó, tôi nhìn thấy nhiều cơ hội từ những thay đổi chính sách này. Các ngân hàng thương mại có sẵn mạng lưới chi nhánh, phòng giao dịch, tệp khách hàng gửi tiết kiệm rất lớn. Nếu tích hợp bán chứng chỉ quỹ như một sản phẩm tài chính song song với tiết kiệm, đây sẽ là kênh huy động vốn quan trọng cho ngành quỹ. Công nghệ số và kênh trực tuyến cũng là kênh phân phối không thể bỏ qua. Sự phổ biến của mobile banking, ví điện tử, fintech, ứng dụng chứng khoán giúp mua/bán chứng chỉ quỹ trở nên “một chạm”, giúp nhà đầu tư trải nghiệm và tham gia đầu tư quỹ dễ dàng, tiện lợi hơn. Chính điều này cũng góp phần tạo sự thuận lợi cho thói quen đầu tư định kỳ và tích sản cho nhà đầu tư bởi sự tiện lợi và dễ theo dõi của nó.

Tuy nhiên, cũng có một số thách thức cần giải quyết để đạt được sự hiệu quả khi sử dụng 2 kênh phân phối này. Ví dụ, công ty quản lý quỹ phải đầu tư mạnh vào công nghệ số, hạ tầng vận hành, bảo mật, và cần có tích hợp hệ thống giao dịch, báo cáo với các đối tác phân phối để đảm bảo hiệu quả và bảo mật cho nhà đầu tư. Ngoài ra, cũng cần có cơ chế tránh xung đột lợi ích về sản phẩm giữa các đối tác phân phối và công ty quản lý quỹ, tránh rủi ro “mis-selling” (tư vấn sai hoặc ép mua) nếu đối tác phân phối chạy theo hoa hồng. Việc phát triển các kênh phân phối mới cho sản phẩm quỹ cần đi đôi với xây dựng niềm tin qua minh bạch và giáo dục tài chính, đồng thời củng cố hạ tầng pháp lý - công nghệ.

Phóng viên: Với kinh nghiệm triển khai các sản phẩm quỹ đa dạng trong hơn 20 năm qua, VinaCapital có thể chia sẻ bài học nào từ thực tiễn để góp phần hiện thực hóa mục tiêu 2,5 triệu nhà đầu tư nắm giữ chứng chỉ quỹ đến năm 2030?

Bà Nguyễn Hoài Thu: Theo kinh nghiệm của chúng tôi, để phát triển những sản phẩm đầu tư thu hút được số đông nhà đầu tư, chúng ta cần các sản phẩm đạt những tiêu chí như “dễ hiểu”, “dễ tiếp cận”, “phù hợp với đại chúng nhà đầu tư” và “có lợi ích dài hạn”. Điều đó chỉ có thể đạt được nếu kết hợp nhiều giải pháp đồng bộ liên quan đến đa dạng hóa sản phẩm phù hợp với nhu cầu, giáo dục tài chính và nâng cao nhận thức về đầu tư dài hạn, chuyên nghiệp, mở rộng kênh phân phối và ứng dụng công nghệ, đảm bảo tính minh bạch và trải nghiệm nhà đầu tư.

Một ví dụ về minh bạch hóa thông tin và tư duy “dữ liệu mở” vì nhà đầu tư là Cổng thông tin của Ủy ban Chứng khoán và giao dịch Thái Lan (SEC Thailand) về hệ thống quỹ mở của quốc gia này. Cổng thông tin SEC Open Data này đã góp phần thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành quản lý quỹ và đầu tư quỹ mở ở Thái Lan. Trên đó, nhà đầu tư có thể truy cập thông tin chi tiết về hiệu suất quỹ, tài sản ròng (AUM), phí quản lý, phân phối tài sản, cơ cấu danh mục đầu tư, dữ liệu lịch sử giao dịch của tất cả các quỹ mở trên thị trường. Dữ liệu được chia rất rõ ràng theo loại hình sản phẩm, công ty quản lý, mục tiêu đầu tư, giúp người dùng có thể lọc, tìm kiếm và so sánh các quỹ dễ dàng. Ngoài ra, cổng thông tin này có các công cụ hiển thị trực quan, dễ sử dụng trên cả máy tính và thiết bị di động, tích hợp biểu đồ, bảng xếp hạng và công cụ so sánh, giúp nhà đầu tư có thể tự lập danh sách theo dõi, so sánh hiệu suất, hoặc tải dữ liệu về. Việc cung cấp thông tin minh bạch và tập trung làm giảm rủi ro thông tin bất cân xứng - vốn là yếu tố cản trở lớn đối với nhà đầu tư nhỏ lẻ, từ đó, giúp gia tăng sự tin tưởng vào hệ thống quỹ mở, nhất là trong bối cảnh tài chính toàn diện được thúc đẩy. Các công ty quản lý quỹ, ngân hàng, công ty bảo hiểm và cả các cơ quan chính phủ cũng có thể sử dụng dữ liệu mở này để phân tích thị trường, phát triển sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu. Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi nhiều điểm thiết thực và khả thi từ cổng thông tin của SEC Thailand, đặc biệt trong bối cảnh cần nâng cao niềm tin nhà đầu tư, thúc đẩy phát triển thị trường quỹ mở.

Phóng viên: Trong định hướng phát triển quỹ đầu tư, Chính phủ nhấn mạnh đến sản phẩm mới như quỹ trái phiếu hạ tầng, quỹ ESG, quỹ ETF chỉ số. VinaCapital hiện có kế hoạch gì để đón đầu xu thế này?

Bà Nguyễn Hoài Thu: VinaCapital không chỉ theo sát mà còn chủ động định hình xu thế sản phẩm mới nhằm góp phần phát triển thị trường vốn Việt Nam theo đúng định hướng Chính phủ, đồng thời mang lại giá trị dài hạn và minh bạch cho nhà đầu tư. Chúng tôi đã và đang tích cực làm việc với Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các sở Giao dịch chứng khoán để nghiên cứu và phát triển những sản phẩm mới này. Về sản phẩm ETF, chúng tôi dự kiến sẽ sớm đưa ra 2 quỹ ETF mới, một quỹ ETF chiến lược tăng trưởng và một quỹ ETF chủ đề Ngành. Đây là các sản phẩm ETF tối ưu hóa lợi suất của đầu tư thụ động thông qua những danh mục đầu tư được xây dựng trên những nguyên tắc chỉ số có yếu tố chất lượng (như là tăng trưởng) hoặc nắm bắt cơ hội tăng trưởng từ những nhóm ngành là động lực tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng quan tâm đến quỹ trái phiếu hạ tầng và quỹ ESG và cũng đang trong quá trình nghiên cứu xây dựng các sản phẩm liên quan.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn bà!

06:56 29/09/2025