Trong hành trình vươn mình trở thành một nền kinh tế công nghiệp hiện đại, công nghiệp hỗ trợ (CNHT) và công nghệ cao được xác định là một trong những trụ cột nền tảng. Trao đổi với Tạp chí Kinh tế - Tài chính, ông Nguyễn Hoàng - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp ngành CNHT TP. Hà Nội (Hansiba), Phó Chủ tịch Hiệp hội CNHT Việt Nam (VASI), Chủ tịch HĐQT Tập đoàn N&G cho rằng, không có một ngành CNHT phát triển, Việt Nam khó lòng tham gia sâu, bền vững vào chuỗi giá trị toàn cầu, nhưng đây cũng là lĩnh vực vốn chịu nhiều thách thức về nguồn lực tài chính và thị trường.

Phóng viên: Nhìn lại chặng đường vừa qua, ông đánh giá thế nào về tốc độ phát triển và quy mô doanh nghiệp CNHT ở nước ta?

Ông Nguyễn Hoàng: Có thể nói, trong vài năm gần đây, nhờ tác động của các nghị quyết và định hướng chiến lược của Đảng, Chính phủ, lĩnh vực CNHT đã có bước tiến rõ rệt.

Nếu như trước đây, cả nước chỉ có một số ít doanh nghiệp sản xuất linh kiện, phụ tùng quy mô nhỏ, thì nay con số này đã tăng lên hơn 2.000 doanh nghiệp. Riêng địa bàn TP. Hà Nội, hiện có khoảng hơn 900 doanh nghiệp CNHT, với trên 320 doanh nghiệp có hệ thống sản xuất và sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế, đủ năng lực cung ứng vào mạng lưới sản xuất của các tập đoàn đa quốc gia tại Việt Nam, trong khu vực và trên thế giới.

Không chỉ nhiều hơn về số lượng, mà các doanh nghiệp đã len chân vào tham gia sản xuất đa dạng lĩnh vực: từ sản xuất linh kiện cơ khí chính xác, điện tử, nhựa, cao su, đến vật liệu mới, sản phẩm công nghệ lưỡng dụng cho cả dân sự và quốc phòng. Nhiều ngành, lĩnh vực CNHT có tỷ lệ nội địa hóa cao tạo lợi thế cạnh tranh với các sản phẩm nhập khẩu.

Đặc biệt, một số doanh nghiệp trong nước đã hiện nay hoàn toàn có thể đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe nhất của các tập đoàn công nghệ hàng đầu, cả về chất lượng sản phẩm lẫn thời gian giao hàng, nên đã vươn ra thị trường quốc tế, trở thành đối tác trong chuỗi cung ứng của những tập đoàn lớn. Có doanh nghiệp đã tham gia sản xuất linh kiện hàng không vũ trụ với đối tác Nhật Bản, xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ và châu Âu.

Điều này chỉ có được khi doanh nghiệp chấp nhận đầu tư lớn vào công nghệ, dây chuyền sản xuất hiện đại và đặc biệt là chú trọng đào tạo đội ngũ kỹ sư, công nhân lành nghề.

Dù vậy, xét về mặt bằng chung, số lượng doanh nghiệp đạt được chuẩn quốc tế còn khiêm tốn. Đây là thách thức lớn, đòi hỏi phải có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và nhất quán hơn.

Phóng viên: Hiện các cơ quan quản lý và các hiệp hội đang có những hỗ trợ như thế nào giúp doanh nghiệp phát triển công nghệ cao, thưa ông?

Ông Nguyễn Hoàng: "Bộ tứ chiến lược" gồm Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, hiệu quả; Nghị quyết số 66-NQ/TW về xây dựng và thực thi pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi; cùng với Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và các văn bản quyết định đã trở thành kim chỉ nam, định hướng phát triển cho Đất nước và các doanh nghiệp Việt Nam, trong đó có khối doanh nghiệp CNHT và công nghệ cao.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 205/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 111/2015/NĐ-CP về phát triển CNHT nhằm tăng cường các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp CNHT, mở rộng đối tượng, đơn giản hóa thủ tục, ưu đãi thuế và chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực…

Về phía Hiệp hội, chúng tôi đã phát triển Khu CNHT Nam Hà Nội (Hanssip) với hạ tầng hiện đại, đồng bộ. Nhờ sự quan tâm của Chính phủ và UBND TP. Hà Nội, giai đoạn I của Khu công nghiệp đã được lấp đầy 100% chỉ sau một thời gian ngắn. Toàn bộ dự án ở đây đều có quy mô và tiêu chuẩn công nghệ cao, với sự hiện diện của các nhà đầu tư đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan cùng nhiều doanh nghiệp Việt Nam.

Sự thành công của khu công nghiệp này cho thấy, nếu có chính sách ưu đãi đủ mạnh và cách làm quyết liệt, Việt Nam hoàn toàn có thể thu hút và phát triển một hệ sinh thái doanh nghiệp CNHT hiện đại, thay vì chỉ thuần túy làm “vệ tinh” cho các tập đoàn FDI.

Phóng viên: Từ thực tiễn, theo ông, đâu là những vướng mắc của các doanh nghiệp trong tiếp cận ưu đãi?

Ông Nguyễn Hoàng: Trên thực tế triển khai, doanh nghiệp vẫn gặp khó trong việc tiếp cận ưu đãi, đặc biệt là liên quan đến đất đai, vốn vay và các thủ tục hành chính.

Điều mà các doanh nghiệp mong đợi là có một Luật về CNHT, để là khung pháp lý toàn diện, đồng bộ và ổn định. Khi đã có luật, các cơ chế ưu đãi sẽ mang tính bắt buộc và thống nhất, không còn phụ thuộc quá nhiều vào từng nghị định hay quyết định hành chính. Đây là điều kiện tiên quyết để tạo ra một môi trường đầu tư, sản xuất bền vững, thu hút cả doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Ngoài ra, một điểm nghẽn lớn hiện nay chính là vốn cho doanh nghiệp phát triển công nghệ cao và CNHT. Khi so sánh với các nước trong khu vực, chúng ta thấy rõ bất lợi. Ví dụ, lãi suất cho vay phát triển CNHT ở Việt Nam hiện cao gần gấp đôi so với Thái Lan hay Malaysia. Điều này khiến chi phí vốn đội lên, sản phẩm sản xuất ra khó cạnh tranh về giá, cho dù chất lượng không hề thua kém.

Vì thế, chúng tôi kiến nghị Chính phủ và hệ thống ngân hàng cần thiết kế một cơ chế tín dụng ưu đãi riêng cho CNHT. Bên cạnh đó, cần có các quỹ phát triển dài hạn, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư đổi mới công nghệ.

Phóng viên: Trong bối cảnh hội nhập, vai trò của liên kết doanh nghiệp và tổ chức hiệp hội sẽ ra sao?

Ông Nguyễn Hoàng: Liên kết là yếu tố sống còn. Một doanh nghiệp riêng lẻ, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, khó có thể đáp ứng toàn bộ yêu cầu khắt khe của tập đoàn đa quốc gia. Nhưng nếu các doanh nghiệp liên kết lại trong cùng một khu công nghiệp, trong một tổ hợp CNHT, thì có thể chia sẻ chi phí hạ tầng, tận dụng nguồn nhân lực chất lượng cao và cùng nhau đáp ứng đơn hàng lớn.

Hiệp hội đang xúc tiến thành lập các tổ hợp công nghiệp với tên gọi Techno Park hợp tác giữa doanh nghiệp Việt Nam và Nhật Bản. Tổ hợp này cũng đã nhận được sự quan tâm từ Đại sứ quán Nhật Bản, nên đã gửi đề xuất các chính sách áp dụng cho cả doanh nghiệp Nhật Bản và Việt Nam như được tiếp cận các công nghệ mới, sử dụng nguồn vốn ưu đãi hiện có của Chính phủ Nhật Bản, đào tạo lao động kỹ thuật cao…

Cùng với các giải pháp về hạ tầng và nhà xưởng đạt chuẩn quốc tế thì sẽ hình thành hệ sinh thái công nghiệp hiện đại, nhằm nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo, cũng như bảo đảm chuẩn mực quốc tế. Với mô hình này, Việt Nam không chỉ tham gia mà còn có thể chiếm vị trí cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!

09:06 27/09/2025