Trong bối cảnh đất nước trải qua nhiều biến động do dịch bệnh, thiên tai và suy giảm kinh tế toàn cầu, Chương trình Mục tiêu quốc gia (MTQG) giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 vẫn đạt nhiều kết quả tích cực. Từ những con số giảm nghèo ấn tượng đến đổi thay diện mạo vùng khó khăn, Chương trình đã để lại những dấu ấn nổi bật cần được lan tỏa, khẳng định quyết tâm xây dựng một xã hội phát triển bao trùm, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Xóa đói, giảm nghèo không chỉ là nhiệm vụ kinh tế - xã hội, mà còn là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt trong chiến lược phát triển đất nước. Đảng và Nhà nước ta từ lâu đã xác định: “Xóa đói, giảm nghèo là chủ trương lớn, vừa mang tính nhân văn sâu sắc, vừa gắn với mục tiêu phát triển nhanh, bền vững”.

Ngay từ khi bước vào giai đoạn 2021-2025, Chính phủ đã coi giảm nghèo bền vững là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị. Chương trình không đơn thuần là những gói hỗ trợ, mà còn là lời khẳng định bản chất tốt đẹp của chế độ ta - chế độ luôn hướng tới con người, lấy Nhân dân làm gốc.

Trong bối cảnh thế giới biến động phức tạp: đại dịch COVID-19 tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực, biến đổi khí hậu gây ra thiên tai khắc nghiệt, chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy, lạm phát, giá cả leo thang… Chương trình vẫn được triển khai quyết liệt, đồng bộ. Điều này có được là nhờ sự chỉ đạo sát sao, kịp thời của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, của cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức chính trị xã hội và quan trọng nhất là sự nỗ lực vươn lên thoát nghèo của hàng triệu hộ dân Việt Nam.

Kết quả để lại là những dấu ấn nổi bật: hơn 2.600 công trình hạ tầng được đầu tư; trên 10.500 mô hình sinh kế được triển khai; gần 134.000 lao động nghèo, cận nghèo được tư vấn, kết nối việc làm; gần 90.000 căn nhà được xây mới hoặc sửa chữa cho hộ nghèo, cận nghèo. Đây là minh chứng hùng hồn cho sự kiên định, sáng tạo trong chính sách và quyết tâm đồng hành của toàn xã hội.

Một trong những thành công ấn tượng nhất của giai đoạn này chính là kết quả giảm nghèo vượt xa mục tiêu đề ra.

Nếu như đầu kỳ (2021), tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều ở mức 5,2%, thì đến hết tháng 3/2025, con số này chỉ còn 1,93%. Như vậy, tốc độ giảm nghèo bình quân đạt 1,6%/năm, cao hơn so với chỉ tiêu Quốc hội và Chính phủ giao (1-1,5%/năm).

Tại các địa phương nghèo - nơi vốn được coi là “điểm nóng” nghèo đói - tỷ lệ hộ nghèo đã giảm từ 44,97% xuống còn 24,86% vào cuối năm 2024, tức bình quân giảm 6,7%/năm, vượt xa so với chỉ tiêu 4-5%/năm. Ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số - nhóm dễ bị tổn thương nhất - tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 25,91% xuống 12,55%, bình quân giảm 4,45%/năm.

Nếu tính chung toàn quốc, số hộ nghèo và cận nghèo đã giảm từ hơn 2,6 triệu hộ xuống còn khoảng 1,25 triệu hộ, tức giảm 52,49%. Đáng chú ý, mục tiêu “giảm một nửa số hộ nghèo, hộ cận nghèo so với đầu kỳ” đã hoàn thành trước thời hạn. Đây là bước tiến mang tính lịch sử, là minh chứng rõ nét cho sự quyết tâm thực hiện Nghị quyết của Đảng về giảm nghèo đa chiều, bền vững.

Quan trọng hơn, thành quả giảm nghèo đã đi vào thực chất. Không còn tình trạng chạy theo chỉ tiêu “thoát nghèo trên giấy”, các địa phương đã tập trung nâng cao sinh kế, cải thiện dịch vụ xã hội cơ bản, hướng đến sự ổn định lâu dài cho người dân. Đằng sau mỗi con số là một câu chuyện đời thường, là hình ảnh người dân vươn lên thoát nghèo nhờ chính sách đúng đắn và sự đồng hành thiết thực của chính quyền.

Khác với các giai đoạn trước, Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã có sự chuyển hướng mạnh mẽ: từ hỗ trợ trực tiếp, ngắn hạn sang chú trọng tạo sinh kế bền vững và xây dựng hạ tầng đồng bộ.

Trên cả nước, đã có 10.587 mô hình sinh kế được triển khai, trong đó 9.816 mô hình nông nghiệp và 771 mô hình phi nông nghiệp. Hơn 205.000 hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo tham gia. Các mô hình đa dạng: chăn nuôi bò sinh sản, nuôi cá lồng, trồng cây ăn quả, phát triển nghề dệt thổ cẩm, làm hương truyền thống… Nhiều hộ dân không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên khá giả, góp phần làm thay đổi diện mạo kinh tế ở nông thôn, miền núi.

Trong nông nghiệp, có tới 6.174 dự án hỗ trợ sản xuất được triển khai, giúp gần 100.000 hộ nâng cao năng suất, áp dụng khoa học công nghệ và kết nối với thị trường. Việc hình thành các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị đã giúp nông dân tránh cảnh “được mùa mất giá”, bảo đảm đầu ra ổn định.

Song hành với phát triển sinh kế là đầu tư hạ tầng thiết yếu. Giai đoạn này, hơn 2.600 công trình hạ tầng được xây mới và hơn 2.200 công trình được duy tu, chủ yếu tập trung vào giao thông, thủy lợi, trường học, y tế, điện, nước sạch. Nhờ đó, nhiều xã vùng sâu, vùng xa có đường bê tông thông suốt; nhiều trường học được xây mới, kiên cố; trạm y tế được nâng cấp; điện lưới quốc gia và nước sạch đến tận thôn bản.

Đặc biệt, gần 100.000 hộ nghèo, cận nghèo được hỗ trợ xây dựng và sửa chữa nhà ở an toàn, kiên cố. Với họ, mỗi ngôi nhà mới không chỉ là chỗ che nắng mưa, mà còn là niềm tin để bắt đầu một cuộc sống mới, tự tin hơn trong hành trình vươn lên.

Không chỉ dừng lại ở hỗ trợ sản xuất, Chương trình còn giải quyết tận gốc những thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản, đúng với tinh thần giảm nghèo đa chiều, cụ thể:

Về y tế và dinh dưỡng: gần 200.000 trẻ em và 130.000 phụ nữ mang thai ở các địa phương nghèo, vùng sâu, vùng xa được bổ sung vi chất dinh dưỡng. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 16 tuổi giảm xuống 26,43%, vượt xa chỉ tiêu Quốc hội giao là dưới 34%.

Về giáo dục và thông tin: hạ tầng viễn thông được phát triển, đưa internet đến nhiều xã vùng sâu, vùng xa, rút ngắn khoảng cách số. Gần 6.300 phiên giao dịch việc làm được tổ chức, kết nối thành công cho trên 130.000 lao động nghèo, cận nghèo có việc làm phù hợp nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống.

Về Đào tạo, nâng cao năng lực cộng đồng: cả nước đã tổ chức hơn 6.200 lớp tập huấn cho hơn 730.000 lượt cán bộ, hơn 1.000 đoàn học tập kinh nghiệm và 1.300 cuộc đối thoại chính sách với hơn 86.000 người tham gia. Đây là bước chuẩn bị quan trọng, giúp đội ngũ cán bộ cơ sở vững vàng hơn trong tổ chức và triển khai chính sách.

Bên cạnh những thành tựu ấn tượng, Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 vẫn còn những “điểm nghẽn” cần được tháo gỡ, cụ thể:

Trước hết, năng lực cán bộ cơ sở còn hạn chế, thường xuyên thay đổi, thiếu chuyên môn. Một số địa phương vẫn chậm giải ngân vốn, dẫn đến dự án bị kéo dài. Hệ thống giám sát, cơ sở dữ liệu giảm nghèo chưa đồng bộ, ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế, khiến việc thống kê, báo cáo thiếu kịp thời.

Một số mô hình liên kết chuỗi giá trị gặp khó khăn do thiếu đơn vị chủ trì, năng lực cộng đồng hạn chế. Vẫn còn một bộ phận người dân có tâm lý trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước, chưa thật sự chủ động vươn lên thoát nghèo.

Nhìn về phía trước, Chính phủ đã xác định mục tiêu cho giai đoạn 2026-2030 là giảm nghèo gắn với bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng tới phát triển bao trùm. Chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn mới sẽ bổ sung các chỉ số về khả năng thích ứng thiên tai, bảo đảm hộ nghèo không chỉ được nâng thu nhập mà còn tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội.

Một điểm mới quan trọng là việc lồng ghép Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới với Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững thành một chương trình thống nhất, nhằm tránh chồng chéo, tập trung nguồn lực, nâng cao hiệu quả. Đây sẽ là định hướng chiến lược cho chặng đường tới, bảo đảm không chỉ giảm nghèo mà còn nâng cao chất lượng sống của người dân nông thôn, miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Có thể khẳng định, Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã để lại những dấu ấn nổi bật: tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, hạ tầng vùng khó khăn được cải thiện, sinh kế bền vững lan tỏa, an sinh xã hội được bảo đảm. Thành quả ấy không chỉ là những con số ấn tượng, mà còn là sự đổi thay trong từng bản làng, từng mái ấm, từng cuộc đời.

Những dấu ấn này cần tiếp tục được lan tỏa trong cộng đồng, không chỉ để khích lệ tinh thần tự lực, tự cường vươn lên của người dân, mà còn để củng cố niềm tin của toàn xã hội vào chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước. Giảm nghèo bền vững không phải câu chuyện một sớm một chiều, mà là hành trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì, đồng lòng.

Trên hành trình ấy, với sự tham gia đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị, sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức chính trị xã hội và sự nỗ lực vươn lên của mỗi người dân Việt Nam sẽ tiếp tục là động lực to lớn. Bởi mục tiêu cao nhất của mọi chính sách vẫn là: phát triển vì con người, vì một Việt Nam công bằng, bao trùm, và không ai bị bỏ lại phía sau.

17:39 05/10/2025