Sau gần 20 năm thực hiện Luật Bảo hiểm y tế (BHYT), chính sách BHYT đã trở thành “trụ cột an sinh” quan trọng, tạo bệ đỡ cho hàng triệu hộ nghèo vượt qua khó khăn và vươn lên phát triển bền vững. Đây không chỉ là giải pháp ngắn hạn mà là nền tảng để bảo đảm công bằng xã hội, thu hẹp khoảng cách vùng miền.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, từ năm 2022, Việt Nam đã chính thức áp dụng chuẩn nghèo đa chiều, tính đến cả thu nhập và mức độ thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản (y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch, thông tin). Đây được coi là bước tiệm cận với thông lệ quốc tế, đồng bộ với cách tiếp cận của Ngân hàng Thế giới (WB) và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP).
Nhờ cách tiếp cận mới này, giai đoạn 2021-2025, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu quan trọng về công tác giảm nghèo bền vững. Theo đó, tỷ lệ hộ nghèo cả nước giảm từ 5,2% vào năm 2021 xuống còn 1,93% vào năm 2024, vượt mục tiêu Quốc hội giao; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm bình quân 4,45%/năm. Hơn 1,3 triệu lượt hộ nghèo, cận nghèo được vay vốn tín dụng chính sách, phát triển chăn nuôi, trồng trọt, dịch vụ. Hơn 90.000 hộ nghèo được hỗ trợ xây, sửa nhà ở, trên 2.500 công trình hạ tầng thiết yếu được đầu tư mới, nâng chất lượng sống cho hàng triệu người dân.
Còn thống kê của BHXH Việt Nam cho thấy, đến hết năm 2024, 100% hộ nghèo trên cả nước đã được cấp thẻ BHYT miễn phí. Cùng với đó, Nhà nước hỗ trợ 70% mức đóng cho hộ cận nghèo; nhiều địa phương đã huy động thêm nguồn lực từ ngân sách và các nhà hảo tâm để hỗ trợ phần còn lại, giúp người dân được tham gia BHYT với mức hỗ trợ 100%. Tính chung giai đoạn 2021-2025, hơn 15 triệu lượt người nghèo đã được khám chữa bệnh (KCB) bằng thẻ BHYT góp phần bảo đảm quyền được chăm sóc sức khỏe cho mọi người dân và thực hiện mục tiêu an sinh xã hội bền vững. Nhờ đó, gánh nặng chi phí y tế - nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tái nghèo của người dân đã được giảm thiểu rõ rệt. Người dân, nhất là hộ nghèo và người yếu thế đã yên tâm KCB, chăm lo sức khỏe để tiếp tục lao động, phát triển sản xuất, ổn định cuộc sống.
Tại xã Bá Thước (tỉnh Thanh Hóa), ban chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT đã tổ chức cuộc họp đầu tiên sau sáp nhập chính quyền địa phương 2 cấp. Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các chủ trương của Đảng về BHYT đúng trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với từng nhóm đối tượng nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp về BHYT. Đặc biệt, việc triển khai Chỉ thị 52-CT/TW của Ban Bí thư về thực hiện BHYT toàn dân trong giai đoạn mới có ý nghĩa rất lớn trong đảm bảo an sinh xã hội. Trên cơ sở tham mưu của cơ quan BHXH và của Phòng Văn hóa - Xã hội, UBND xã Bá Thước đã thành lập và kiện toàn ban chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, BHYT. Trong đó, ban chỉ đạo đã đề ra nhiều giải pháp, nhiệm vụ, giao chỉ tiêu cho từng thôn, bản nhằm nâng cao tỷ lệ người dân tham gia BHYT, từng bước hiện thực hóa mục tiêu BHYT toàn dân - vì sức khỏe, hạnh phúc và an sinh của nhân dân.
Cùng với đó, Hiệp hội Y tế tư nhân Thanh Hóa cũng vừa phối hợp với các ngân hàng thương mại trên địa bàn tổ chức trao 455 triệu đồng hỗ trợ đóng BHYT cho người có hoàn cảnh khó khăn ở 42 xã thuộc các huyện Hồi Xuân, Quan Sơn, Bá Thước, Ngọc Lặc và Thường Xuân (cũ). Hàng nghìn người dân sẽ được cấp thẻ BHYT, giúp họ được chăm sóc sức khỏe, giảm gánh nặng chi phí khi ốm đau, bệnh tật…
Với sự vào cuộc của cả hệ thống, đến hết tháng 9/2025, toàn tỉnh Thanh Hóa có 3.319.601 người tham gia BHYT, trong đó 513.558 người tham gia theo hình thức hộ gia đình; tỷ lệ bao phủ BHYT đạt 88,19% dân số. Đặc biệt, nhiều địa phương đã giữ vững tiêu chí y tế trong xây dựng nông thôn mới và triển khai hiệu quả chính sách hỗ trợ người dân tham gia BHYT.
Nhằm tiếp tục phát huy vai trò của chính sách BHYT trong hỗ trợ người nghèo, BHXH Việt Nam đã ban hành Kế hoạch số 2716/KH-BHXH phát động chương trình “Tặng thẻ BHYT cho người có hoàn cảnh khó khăn, mang Tết ấm đến với người nghèo Xuân Bính Ngọ”. Chương trình được triển khai trong toàn hệ thống, hướng tới quyên tặng thẻ BHYT cho người nghèo, người yếu thế dịp Tết Nguyên đán, gắn với mục tiêu “BHXH, BHYT toàn dân”. Đối tượng được ưu tiên là người cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, học sinh sinh viên, người bị ảnh hưởng bởi thiên tai, bão, lũ, người có hoàn cảnh khó khăn, đặc biệt khó khăn...
Cùng với giảm nghèo, Việt Nam luôn đặc biệt chú trọng chính sách an sinh bao phủ toàn bộ nhóm đối tượng dễ bị tổn thương. Hiện cả nước có hơn 2,5 triệu người cao tuổi hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH hằng tháng, gần 1,9 triệu người cao tuổi được hưởng trợ cấp xã hội, 95% người cao tuổi có thẻ BHYT. Hệ thống hơn 544 cơ sở trợ giúp xã hội, trong đó có 73 cơ sở chuyên biệt cho người khuyết tật, nạn nhân bom mìn, chất độc da cam, đang hoạt động hiệu quả.
Nhà nước cũng hỗ trợ 100% mức đóng BHYT cho người nghèo, cận nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, người có công, trẻ em dưới 6 tuổi, người cao tuổi góp phần bảo đảm mọi người dân đều được chăm sóc sức khỏe khi cần. Đây cũng chính là một trong những kết quả và chỉ tiêu chủ yếu cần đạt được đến năm 2025 trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 nhằm góp phần giải quyết mức độ thiếu hụt dịch vụ về y tế, khi bảo đảm 100% người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo được hỗ trợ tham gia BHYT.
Có thể thấy, các chính sách y tế hiện nay đã và đang góp phần đáng kể trong việc cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe, bảo đảm quyền lợi KCB của người dân. Tuy nhiên, quá trình triển khai chính sách y tế với vai trò là trụ cột an sinh giúp giảm nghèo đa chiều vẫn còn đối mặt với một số thách thức và chính sách BHYT chưa thực sự bao phủ đầy đủ và hiệu quả.
Theo thống kê của BHXH Việt Nam, đến hết tháng 9/2025, số người tham gia BHYT là 92,34 triệu người, đạt tỷ lệ bao phủ 91,1% dân số cả nước. Trước thực tế này, Đảng và Nhà nước tiếp tục khẳng định mục tiêu phát triển hệ thống y tế công bằng, hiệu quả, chất lượng và bền vững và lấy BHYT làm trung tâm. Việc giảm chi tiền túi của người dân và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, đặc biệt với nhóm yếu thế là định hướng trọng tâm trong thời gian tới.
Một bước tiến quan trọng là Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về việc miễn viện phí cơ bản cho toàn dân được xem như bước ngoặt trong chính sách y tế nhân văn, tạo “lá chắn an sinh” vững chắc cho người dân, nhất là người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, giá dịch vụ y tế được tính đúng, tính đủ Nghị quyết số 72-NQ/TW với cam kết miễn viện phí cơ bản cho toàn dân không chỉ mang ý nghĩa giảm gánh nặng tài chính mà còn thể hiện khát vọng bình đẳng trong tiếp cận y tế - một nguyên tắc được Hiến pháp khẳng định nhưng nay được cụ thể hóa bằng chính sách thực tiễn.
Có thể nói, Nghị quyết 72-NQ/TW về chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe Nhân dân trong tình hình mới được xem là bước ngoặt trong tư duy và hành động của Đảng, Nhà nước. Đặt trong bối cảnh nhiều nước vẫn đang vật lộn với mô hình chi trả y tế, chính sách miễn viện phí cơ bản ở Việt Nam được kỳ vọng sẽ tạo “lá chắn an sinh” vững chắc. Đồng thời, khi gánh nặng chi phí được giảm bớt, niềm tin vào hệ thống y tế công lập sẽ tăng lên. Đây cũng là động lực để nâng cao chất lượng KCB tại tuyến cơ sở, giảm áp lực cho bệnh viện tuyến trên.
Đáng chú ý, dự thảo Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đột phá trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân được Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến ngày 17/10 đã có nhiều chính sách đột phá trong lĩnh vực BHYT, đặc biệt cho người thu nhập thấp và các nhóm yếu thế. Theo dự thảo, việc khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất mỗi năm một lần thực hiện từ năm 2026 theo nhóm và lộ trình ưu tiên gồm: Khám sàng lọc, khám bệnh nghề nghiệp, khám sức khỏe cho học sinh, sinh viên và người lao động. Đến năm 2030, Chính phủ đề xuất triển khai chính sách miễn viện phí theo lộ trình phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối của quỹ BHYT và lộ trình tăng mức đóng BHYT từ năm 2027. Người dân sẽ được miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi BHYT. Trong đó, người thuộc diện chính sách xã hội, người yếu thế, người thu nhập thấp và các nhóm ưu tiên khác sẽ được tăng mức hưởng.
Đặc biệt, từ năm 2027, người tham gia BHYT thuộc hộ cận nghèo, người từ đủ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội sẽ được thanh toán 100% chi phí khám, chữa bệnh trong phạm vi quyền lợi. Đồng thời, Chính phủ cũng đề xuất thí điểm, đa dạng hóa các gói BHYT, bảo hiểm bổ sung theo nhu cầu người dân. Nếu đề xuất của Chính phủ được thông qua thì đây sẽ là bước cải thiện lớn so với chính sách hiện hành, giúp giảm gánh nặng chi phí y tế cho người thu nhập thấp và các nhóm yếu thế. Từ đây, chính sách y tế sẽ tiếp tục phát huy vai trò trụ cột an sinh, bảo đảm mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế, vươn lên thoát nghèo bền vững và hội nhập cùng sự phát triển của đất nước.
13:23 12/11/2025