Về tổng thể bức tranh xuất khẩu thủy sản 9 tháng năm 2023, VASEP cho biết, cả nước xuất khẩu thủy sản cả nước đạt 6,6 tỷ USD, giảm 22,6% so với cùng kỳ năm 2022.
Các mặt hàng chính gồm tôm, cá tra, cá ngừ đều có doanh số xuất khẩu giảm mạnh hơn so với các loài khác. Trong đó, xuất khẩu cá tra giảm mạnh nhất (-31%), tôm giảm 26%, cá ngừ giảm 24%. Trong khi đó, mực, bạch tuộc, cua ghẹ, nhuyễn thể có vỏ giảm từ 10-18%, các loại cá biển khác chỉ thấp hơn 8% so với cùng kỳ năm 2022.
Riêng quý III/2023, nhóm 3 sản phẩm chủ lực đều có tín hiệu tích hơn với kim ngạch xuất khẩu cao nhất và mức tăng trưởng âm thấp nhất từ đầu năm. Theo đó, sau khi quý II giảm 28%, sang quý III xuất khẩu tôm chỉ thấp hơn 13% so với cùng kỳ; cá tra có doanh số thấp hơn 12% và cá ngừ giảm gần 8%, so với 2 con số tương ứng là 41% và 31% trong quý II.
Xuất khẩu các sản phẩm cá biển khác có xu hướng ngược lại: giảm sâu nhất trong quý III/2023 (-15%), sau khi tăng 2% trong quý I và giảm 9% trong quý II/2023. Thiếu nguyên liệu, những vướng mắc liên quan đến kiểm soát theo quy định IUU có thể là một trong những nguyên nhân khiến xuất khẩu hải sản khó khăn hơn. Tín hiệu khả quan nhất là mặt hàng cua, ghẹ (chủ yếu là ghẹ) có kim ngạch xuất khẩu tăng vượt bậc trong quý III/2023, gấp hơn 1,5 lần so với quý II/2023 và tăng 2% so với cùng kỳ năm 2022.
Theo bà Lê Hằng - Giám đốc truyền thông của VASEP, kết quả xuất khẩu thủy sản trong quý III/2023 có khởi sắc so với những tháng đầu năm nhưng chưa có sự đột phá mạnh mẽ để nhìn thấy một xu hướng ổn định trong thời gian tới, vì mặt bằng so sánh nửa đầu năm 2022 đã ở mức thấp, sau khi tăng cao nửa đầu năm 2022.
Mức độ hồi phục doanh số xuất khẩu thủy sản trong thời gian tới phụ thuộc phần nhiều vào 2 thị trường chính là Mỹ và Trung Quốc. Cả 2 thị trường này đều có những tín hiệu khả quan về mặt nhu cầu. Các đơn hàng từ 2 thị trường này đang tăng trở lại, nhưng giá xuất khẩu vẫn ở mức thấp hơn so với cùng kỳ năm 2022.
Bà Lê Hằng nêu rõ ví dụ cụ thể, giá trung bình xuất khẩu cá tra phile đông lạnh sang thị trường Mỹ trong 9 tháng năm 2023 liên tục ở mức thấp hơn 25 - 40% so với cùng kỳ năm 2022. Ngoài các loài cá thịt trắng khác như cá tuyết, cá minh thái, cá rô phi, thì xuất khẩu cá tra sang Mỹ phải cạnh tranh với chính lượng hàng tồn từ năm 2022. Các chuyên gia dự đoán ít nhất tới năm 2024, cơ hội phục hồi mới khả quan hơn, khi áp lực về tồn kho không còn lớn nữa.
Với thị trường Trung Quốc, không chỉ Việt Nam, mà nhiều nước xuất khẩu khác cũng đang trông chờ vào sự khôi phục ổn định sau COVID -19, đặc biệt là sau dịp lễ vào mùa thu này - thời điểm mà nhu cầu của Trung Quốc thường tăng cao. Chính vì nhiều nguồn cung nhắm tới thị trường này nên giá mua của các nhà nhập khẩu Trung Quốc thấp. Tuy nhiên, đây vẫn là điểm đến tiềm năng cho các nhà xuất khẩu Việt Nam, đặc biệt sau khi Trung Quốc cấm nhập khẩu hải sản từ Nhật Bản.
Theo bà Lê Hằng, với diễn biến hồi phục dần dần từ các thị trường, dự báo xuất khẩu thủy sản quý IV/2023 có thể mang về khoảng 2,4 tỷ USD, đưa kim ngạch xuất khẩu cả năm 2023 lên 9 tỷ USD.
