Dự thảo Nghị định được xây dựng trên cơ sở rà soát, kế thừa Nghị định số 109/2013/NĐ-CP của Chính phủ, đồng thời bổ sung, hoàn thiện nhiều nội dung quan trọng phù hợp với Luật Xử lý vi phạm hành chính, Luật Phí và lệ phí và các nghị định liên quan.

Hoàn thiện phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng

Theo Bộ Tài chính, Nghị định số 109/2013/NĐ-CP trước đây quy định XPVPHC trong ba lĩnh vực: giá; phí, lệ phí; và hóa đơn. Tuy nhiên, đến nay, lĩnh vực giá và hóa đơn đã được tách riêng và quy định tại Nghị định số 87/2024/NĐ-CP và Nghị định số 125/2020/NĐ-CP. Vì vậy, dự thảo mới chỉ tập trung điều chỉnh các hành vi vi phạm trong lĩnh vực phí và lệ phí, bảo đảm tính chuyên sâu, tránh chồng chéo.

Dự thảo Nghị định mới của Bộ Tài chính đã có nhiều điều chỉnh nhằm khắc phục những bất cập trong quy định XPVPHC liên quan đến trách nhiệm của tổ chức thu phí, lệ phí.

Trước đây, Nghị định số 109/2013/NĐ-CP chỉ quy định xử phạt đối với một số hành vi riêng lẻ thuộc trách nhiệm của tổ chức thu phí, lệ phí. Trong khi đó, Luật Phí và lệ phí (Điều 14) đã quy định rõ các trách nhiệm mà tổ chức thu phí, lệ phí phải thực hiện. Để bảo đảm thống nhất và bao quát đầy đủ các hành vi vi phạm, dự thảo Nghị định lần này quy định chung một nhóm hành vi là “vi phạm quy định về trách nhiệm của tổ chức thu phí, lệ phí”, thay cho việc liệt kê từng hành vi riêng lẻ như trước.

Về mức xử phạt tiền, dự thảo đề xuất điều chỉnh tăng mức phạt tối thiểu từ 100.000 đồng lên 300.000 đồng (mức tối đa vẫn là 10.000.000 đồng). Việc điều chỉnh này nhằm nâng cao tính răn đe và phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội hiện nay, bởi mức phạt tối thiểu theo quy định cũ đã không còn tương xứng.

Về biện pháp khắc phục hậu quả, dự thảo tiếp tục kế thừa quy định buộc tổ chức vi phạm phải nộp vào ngân sách nhà nước toàn bộ số tiền thu được do hành vi vi phạm. Đồng thời, để tăng cường tính nghiêm minh, dự thảo bổ sung thêm biện pháp mới: buộc tổ chức vi phạm thực hiện đầy đủ trách nhiệm theo quy định của pháp luật về phí và lệ phí. Biện pháp này bao gồm cả việc thu đủ số tiền còn thiếu so với mức thu phí, lệ phí được quy định, qua đó góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật và bảo đảm công bằng trong thực hiện nghĩa vụ tài chính.

Dự thảo cũng sửa đổi, bổ sung thẩm quyền XPVPHC của Chủ tịch UBND các cấp, cơ quan thuế, Thanh tra và một số chức danh khác để phù hợp với quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính và Nghị định số 189/2024/NĐ-CP. Việc phân định rõ thẩm quyền xử phạt được kỳ vọng sẽ giúp quá trình thực thi nhanh chóng, minh bạch và hiệu quả hơn.

Nhiều nội dung mới được bổ sung

Bên cạnh việc sửa đổi, dự thảo Nghị định lần này bổ sung hàng loạt quy định mới đáng chú ý. Theo đó, bổ sung biện pháp khắc phục hậu quả mới, quy định tại điểm c khoản 1 Điều 3, điểm b khoản 2 Điều 7 và khoản 3 Điều 12, theo đó buộc tổ chức, cá nhân vi phạm phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm theo quy định của pháp luật về phí và lệ phí.

Việc bổ sung này phù hợp với khoản 1 Điều 28 Luật Xử lý vi phạm hành chính, nhằm mở rộng phạm vi khắc phục hậu quả so với quy định tại Nghị định số 109/2013/NĐ-CP. Qua đó, bảo đảm người vi phạm không chỉ bị xử phạt hành chính mà còn phải thực hiện các nghĩa vụ pháp lý liên quan, góp phần nâng cao tính nghiêm minh và hiệu quả của công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực phí và lệ phí.

Dự thảo Nghị định đã bổ sung một số quy định mới nhằm làm rõ thẩm quyền xử phạt và thời điểm xác định thời hiệu XPVPHC trong lĩnh vực phí và lệ phí. Cụ thể, tại khoản 3 Điều 4, dự thảo quy định trường hợp Cục trưởng Cục thuộc bộ được giao làm Trưởng đoàn kiểm tra do Thủ trưởng tổ chức thuộc bộ thành lập, thì mức phạt tiền tối đa được áp dụng là 50 triệu đồng đối với cá nhân và 100 triệu đồng đối với tổ chức.

Bên cạnh đó, tại các khoản 2, 3 và 4 Điều 5, dự thảo cũng bổ sung quy định về thời điểm xác định thời hiệu xử phạt, bao gồm: thời điểm chấm dứt hành vi vi phạm và thời điểm phát hiện hành vi vi phạm. Đối với các vụ việc do cơ quan tiến hành tố tụng chuyển đến, thời hiệu xử phạt được kéo dài thêm 1 năm, đồng thời thời gian cơ quan tố tụng thụ lý, xem xét sẽ được tính vào thời hiệu xử phạt. Những quy định mới này phù hợp với khoản 1 Điều 6 Luật Xử lý vi phạm hành chính, góp phần làm rõ căn cứ pháp lý, bảo đảm tính minh bạch và thuận lợi trong quá trình áp dụng, xử lý vi phạm.

Dự thảo Nghị định đã bổ sung nhiều quy định mới về XPVPHC trong lĩnh vực phí và lệ phí. Theo đó, bổ sung quy định xử phạt đối với hành vi tổ chức thu phí, lệ phí khi không có chức năng, chưa đủ điều kiện hoặc chưa được quy định là cơ quan thu. Quy định này nhằm bảo đảm thực hiện đúng pháp luật về tổ chức thu phí, lệ phí, tăng tính minh bạch và hợp pháp trong thu nộp. Bên cạnh đó, bổ sung xử phạt đối với hành vi tự đặt và thu các loại phí, lệ phí trái quy định, nhằm thực thi nghiêm cấm tại Luật Phí và lệ phí, khắc phục khoảng trống pháp lý và bảo đảm đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành.

Tại dự thảo, Bộ Tài chính cũng đề xuất bổ sung quy định về xử lý trường hợp kê khai sai hoặc kê khai không đầy đủ phí, lệ phí. Nếu người nộp đã tự khắc phục, nộp đủ trước khi bị lập biên bản thì được áp dụng hình thức cảnh cáo, vừa có tính răn đe vừa khuyến khích tự giác chấp hành. Đồng thời, mở rộng thẩm quyền lập biên bản cho viên chức đang thi hành công vụ khi phát hiện hành vi vi phạm, bảo đảm xử lý kịp thời.

Cùng với đó, dẹ thảo cũng bổ sung và phân định rõ thẩm quyền xử phạt của một số chức danh như Cục trưởng Cục Quản lý giá, trưởng đoàn kiểm tra, cơ quan Hải quan…, phù hợp với quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính, bảo đảm tính thống nhất và hiệu lực trong thực thi.

Dự thảo Nghị định hiện đang được Bộ Tài chính công bố lấy ý kiến rộng rãi để tiếp thu, hoàn thiện trước khi trình Chính phủ xem xét, ban hành trong thời gian tới.