Công tác kế toán cấp xã: Giải đáp về vị trí việc làm trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Một trong những thắc mắc được nêu ra tại các lớp bồi dưỡng, tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ cấp xã trong bối cảnh thực hiện mô hình Chính quyền địa phương 2 cấp mới đây của Bộ Tài chính là về chế độ, chính sách và công tác kế toán.

Chẳng hạn, theo hướng dẫn tại Công văn số 4444/BNV-CCVC của Bộ Nội vụ về việc bổ nhiệm kế toán trưởng, phụ trách kế toán tại cấp xã thì các địa phương bố trí công chức đảm nhiệm nhiệm vụ Kế toán trưởng, phụ trách kế toán thuộc Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân hoặc phòng chuyên môn khác.

Nhưng theo định hướng vị trí việc làm của công chức cấp xã của Bộ Nội vụ thì kế toán nằm ở Phòng Kinh tế. Nên nhiều ý kiến lo ngại khi hiện nay một số xã bố trí mỗi phòng chuyên môn đều có 1 phụ trách kế toán; hoặc các phòng chuyên môn (như phòng Văn hóa – Xã hội) có tài khoản riêng nhưng lại không được bố trí vị trí việc làm kế toán.

Trả lời vấn đề này tại lớp bồi dưỡng, tập huấn ngày 10/10/2025, ông Bùi Hữu Phú – Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán (Bộ Tài chính) cho hay, đây là những vướng mắc chung mà Bộ Tài chính đã nhận được phản ánh từ nhiều địa phương trên cả nước trong quá trình triển khai mô hình Chính quyền địa phương 2 cấp.

Vì thế, Bộ Tài chính đã có Công văn 11113/BTC-NSNN hướng dẫn nội dung về tài chính - ngân sách nhà nước áp dụng tại cấp xã nhằm tháo gỡ khó khăn về việc mở tài khoản và xác định đơn vị dự toán cấp 1 tại cấp xã.

Văn bản này đã trao toàn quyền cho cấp tỉnh hướng dẫn và giao cho cấp xã quyết định đơn vị dự toán cấp 1 sao cho phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương. Theo quy định của Bộ Tài chính, nếu là đơn vị dự toán cấp 1 chủ đầu tư thì được phép mở tài khoản bình thường.

Tuy nhiên, ông Phú cũng khẳng định có sự vênh nhau giữa các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính và Bộ Nội vụ. Nhưng Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán thông tin, Bộ Nội vụ đã nắm được vấn đề này thông qua các trao đổi nghiệp vụ và thông tin phản ánh từ địa phương. Các địa phương nên tiếp tục phản ánh thêm để Bộ Nội vụ có thể nghiên cứu, sớm đưa ra hướng dẫn tháo gỡ.

Đồng thời khẳng định, trong thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tích cực làm việc với Bộ Nội vụ để thống nhất cách thức mở tài khoản và bố trí kế toán sao cho đồng bộ.

Hơn nữa, theo ông Bùi Hữu Phú, với bổ nhiệm kế toán trưởng/phụ trách kế toán, Nghị định 174/2016/NĐ-CP và Công văn số 1174/BTC-QLKT hướng dẫn rõ: đơn vị chỉ có một người làm kế toán hoặc kiêm nhiệm làm kế toán thì bổ nhiệm phụ trách kế toán; từ hai người trở lên thì bổ nhiệm kế toán trưởng.

Cùng với vấn đề trên, có ý kiến cho rằng còn thiếu kế toán trưởng, thiếu nhân sự kế toán chuyên môn sâu tại các xã sau sáp nhập. Đồng thời, quy định tiêu chuẩn kế toán trưởng quá chặt, khó đáp ứng cho cấp xã vùng sâu, vùng xa, trong khi mức phụ cấp cho nghề kế toán chưa phù hợp.

Về vấn đề thiếu nhân sự kế toán đạt chuẩn, đại diện Bộ Tài chính cho biết đã ban hành Công văn số 11744/BTC-QLKT ngày 31/7/2025 về tổ chức bộ máy kế toán và đăng ký chữ ký kế toán trưởng của đơn vị tại Kho bạc Nhà nước. Thống kê đến ngày 7/10/2025, 100% địa phương đã hoàn thành việc mở tài khoản và thực hiện chi trả bình thường.

Đồng thời, về lâu dài, Bộ Tài chính cũng chỉ đạo các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng kế toán trưởng tăng cường phối hợp với địa phương mở lớp tập huấn chuyên sâu, giúp cán bộ kế toán cấp xã đáp ứng tiêu chuẩn nghiệp vụ.

Về chính sách phụ cấp kế toán, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán ghi nhận kiến nghị của địa phương về việc điều chỉnh mức phụ cấp, và sẽ được tổng hợp để báo cáo Bộ Nội vụ xem xét khi sửa đổi Thông tư 04/2018/TT-BNV về hướng dẫn thẩm quyền, thủ tục bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm, thay thế và phụ cấp trách nhiệm công việc của kế toán trưởng, phụ trách kế toán ở đơn vị kế toán trong lĩnh vực kế toán nhà nước

Ngoài ra, ông Bùi Hữu Phú cũng nêu, với các trường hợp kế toán kiêm nhiệm từ hai đến ba đơn vị, việc hỗ trợ thêm qua quy chế chi tiêu nội bộ là hợp lý, song cần căn cứ vào khả năng ngân sách và đúng quy định pháp luật.