Tận dụng công nghệ và chia sẻ hạ tầng số

Tại Diễn đàn “Chuyển đổi kép – nâng cao năng lực cạnh tranh doanh nghiệp” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp (VCCI) tổ chức gần đây, nhiều đại diện doanh nghiệp thừa nhận, chính sách hỗ trợ đã nhiều, nhưng vấn đề nằm ở chỗ doanh nghiệp chưa đủ sức tiếp cận và hấp thụ hiệu quả. Phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa – chiếm hơn 96% tổng số doanh nghiệp, vẫn đang loay hoay trong bước khởi động.

Nêu thực tế từ các doanh nghiệp dệt may, ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, hơn 90% thị trường xuất khẩu của ngành là những thị trường “khó tính” như Mỹ, EU, Nhật Bản, đòi hỏi sản phẩm phải đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe về nguồn gốc và phát thải.

Ông Cẩm lấy ví dụ, tại thị trường Mỹ, nếu hàng hóa trung chuyển sẽ bị áp thuế đối ứng hơn 40%, nên doanh nghiệp xuất khẩu buộc phải chuyển đổi số và truy xuất được nguồn gốc. Nhiều doanh nghiệp đã từng bước đo được lượng phát thải, tính toán năng suất, áp dụng giải pháp số để quản trị sản xuất hiệu quả hơn.

Từ đó, ông Cẩm kiến nghị các cơ quan quản lý sớm hoàn thiện bộ tiêu chuẩn về chuyển đổi xanh, ban hành các tiêu chí cụ thể để doanh nghiệp có cơ sở thực hiện, đồng thời đơn giản hóa thủ tục đầu tư, đánh giá môi trường... nhằm giảm gánh nặng thời gian và chi phí.

Ở góc độ công nghệ, Thượng tá Nguyễn Đình Tuấn - Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Viễn thông Mobifone đề xuất Chính phủ cần khuyến khích doanh nghiệp lớn đầu tư trung tâm trí tuệ nhân tạo (AI), chia sẻ hạ tầng số cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, phổ cập ứng dụng AI vào quy trình sản xuất, quản lý, giúp giảm chi phí đầu tư ban đầu cho doanh nghiệp.

Cùng quan điểm cần tăng cường hỗ trợ nền tảng công nghệ, ông Nguyễn Đoàn Kết - Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Bóng đèn Phích nước Rạng Đông - nhấn mạnh rằng, "chuyển đổi kép" không có “mẫu số chung”, mỗi doanh nghiệp phải tự thiết kế lộ trình phù hợp với năng lực.

Ông đề xuất hình thành mạng lưới kết nối doanh nghiệp – viện – trường để chia sẻ công nghệ, đồng thời phát triển các sàn giao dịch công nghệ, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận giải pháp mới với chi phí hợp lý.

Cũng theo ông Kết, văn hóa đổi mới sáng tạo nội bộ chính là nền tảng giúp chuyển đổi kép đi vào thực chất, thay vì chỉ dừng lại ở khẩu hiệu.

Từ góc nhìn doanh nghiệp nhỏ và vừa, ông Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội cho biết, phần lớn doanh nghiệp nhỏ không biết bắt đầu từ đâu, chưa có bộ tiêu chí đánh giá mức độ chuyển đổi, dẫn tới “mạnh ai nấy làm”, tốn chi phí nhưng thiếu hiệu quả.

Nên ông Mạc Quốc Anh đề xuất xây dựng lộ trình số hóa và xanh mẫu cho các nhóm doanh nghiệp theo từng ngành nghề, đồng thời phát triển hệ thống đánh giá, chứng nhận doanh nghiệp số – xanh, tạo động lực cạnh tranh và giúp doanh nghiệp nhận biết vị thế của mình trong hành trình chuyển đổi.

Nới không gian tài chính cho doanh nghiệp chuyển đổi

Nếu như chuyển đổi số cần nền tảng công nghệ, thì chuyển đổi xanh lại cần nguồn lực tài chính lớn – điều đang là “điểm nghẽn” của nhiều doanh nghiệp.

Theo bà Phạm Bích Hồng - Phó Tổng Giám đốc May 10, việc đầu tư vào năng lượng tái tạo, mô hình tuần hoàn đòi hỏi tài chính lớn, trong khi tín dụng xanh khó tiếp cận và thiếu hướng dẫn cụ thể.

Hơn nữa, doanh nghiệp còn phải cùng lúc đáp ứng nhiều bộ tiêu chuẩn ESG khác nhau của các khách hàng quốc tế, khiến chi phí tuân thủ tăng cao. Bà Hồng cho rằng, tốc độ số hóa và xanh hóa đang nhanh hơn tốc độ đào tạo, dẫn tới thiếu hụt nhân lực chất lượng phục vụ quá trình chuyển đổi.

Do đó, đại diện May 10 kiến nghị thiết kế các gói vay ưu đãi, ban hành bộ tiêu chuẩn ESG quốc gia thống nhất, đồng thời đầu tư mạnh vào hạ tầng dữ liệu và đào tạo nhân lực xanh để doanh nghiệp đủ sức tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ở lĩnh vực công nghiệp vật liệu, ông Ngô Đức Lưu - quyền Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xi măng Việt Nam (VICEM) - chia sẻ rằng, ngành xi măng Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng sản xuất xanh.

VICEM đã triển khai nhiều giải pháp sản xuất xanh như tận dụng nhiệt thừa phát điện, sử dụng phế thải công nghiệp làm nguyên liệu, và đầu tư công nghệ xử lý khí thải đạt chuẩn châu Âu.

Tuy nhiên, theo ông Lưu, nếu không có chính sách khuyến khích tín dụng xanh, ưu đãi tài chính và cơ chế bù giá carbon hợp lý, doanh nghiệp rất khó đầu tư dài hạn vào công nghệ xanh.

Có thể thấy, các doanh nghiệp đang trên hành trình vừa số hóa, vừa xanh hóa nên cần nhiều “trợ lực”. Không chỉ là hạ tầng công nghệ, tiêu chuẩn, mà quan trọng hơn là các ưu đãi tài chính và cơ chế khuyến khích đầu tư dài hạn. Khi hai “bánh răng” này vận hành đồng bộ, "chuyển đổi kép" mới thực sự trở thành động lực tăng trưởng bền vững cho doanh nghiệp.