Thách thức trong quá trình khai thác và thời gian cấp phép
Nhằm tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo, EC đã báo động về nguy cơ phụ thuộc quá nhiều vào nguyên liệu thô nhập khẩu. Theo dự tính, nhu cầu về vật liệu đất hiếm cho tuabin gió ở EU sẽ tăng gấp 5 lần vào năm 2030, trong khi nguồn cung toàn cầu dự kiến chỉ tăng gấp đôi. Theo Trung tâm Nghiên cứu Chung của EU, nhu cầu lithium có thể sẽ cao hơn gần 60 lần so với mức tiêu thụ hiện tại vào năm 2050, nhu cầu về coban và than chì có thể lớn hơn gần 15 lần.
Ủy viên Thị trường Nội bộ EU Thierry Breton cho biết, nhu cầu đang ngày một tăng lên rất nhiều, do quá trình chuyển đổi kỹ thuật số và xanh của xã hội, tuy nhiên EU gần như hoàn toàn phụ thuộc vào nhập khẩu, trong khi địa chính trị của chuỗi cung ứng ngày càng trở nên không ổn định. Ông Thierry Vreton cho biết thêm, điều này sẽ đòi hỏi một “cuộc tranh luận mở” về việc khai thác, chế biến, tinh chế và tái chế nhiều hơn ở châu Âu.
Mặc dù, mục tiêu EU hoàn toàn hợp lý cũng như sẽ tự chủ được nguồn cung, tuy nhiên, những việc khai thác trữ lượng lớn lithium ở Bồ Đào Nha sẽ khiến cho nỗ lực của khu vực này khó có thể đạt được. Mỏ Barroso ở đông bắc Bồ Đào Nha - một nền tảng tiềm năng cho quá trình chuyển đổi năng lượng xanh của châu Âu, dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất lithium cho pin xe điện vào năm 2020.
Tuy nhiên, Savannah Resources - công ty Australia niêm yết trên sàn chứng khoán London, và là chủ sở hữu của dự án này, đã buộc phải đẩy lùi ngày khởi công, do chưa nhận được chấp thuận về đánh giá môi trường. Vào tháng 7/2022, cơ quan quản lý của Bồ Đào Nha tuyên bố tăng thêm một bước thủ tục vào quy trình, khiến Savannah phải tiếp tục lùi thời điểm bắt đầu sản xuất một lần nữa sang năm 2026.
Nhằm hạn chế những trở ngại như ở Bồ Đào Nha, EC đang nghiên cứu nhanh chóng hoàn thiện Đạo luật Nguyên liệu thô để thúc đẩy sản xuất ở EU. Một số ý tưởng được đóng góp bao gồm các điều khoản để xác định các dự án chiến lược quan trọng chỉ định thúc đẩy quá trình cấp phép, bằng cách chuỗi khép kín cấp phép liên thông cho dự án hoặc các biện pháp để đẩy nhanh các quy trình pháp lý quốc gia khi có vấn đề xảy ra. Đề xuất này dựa trên các quy định của EU để đẩy nhanh việc cấp phép cho cơ sở hạ tầng điện.
Một báo cáo năm 2021 của Trung tâm Nghiên cứu Chung (JRC) thuộc EC cho biết, các nguồn tài nguyên tiềm năng của châu Âu đã bị khai thác thiếu, với mức đầu tư khai thác thấp nhất so với bất kỳ khu vực lớn nào, cũng như dữ liệu về trữ lượng của Liên minh châu Âu không rõ ràng.
Trong khi đó, nhu cầu ngày càng lớn, mục tiêu của EU là năng lượng tái tạo sản xuất 32% năng lượng của khối vào năm 2030, nhưng con số đó có thể tăng lên 40% hoặc thậm chí 45% nếu Nghị viện châu Âu nâng mục tiêu. Vào năm 2020, theo báo cáo của EC, khoảng 22% sản lượng điện ở EU là từ các nguồn tái tạo.
Thúc đẩy sản xuất trong khối là chưa đủ
Brussels đang thực hiện kế hoạch cải thiện tính "lưu hành" của các sản phẩm, chẳng hạn như pin điện thoại di động cũ để các kim loại hiếm của chúng được tái chế. Tuy nhiên, người đứng đầu chính sách khí hậu và năng lượng tại công ty tư vấn FleishmanHillard Cillian Totterdell cho biết, EU cũng nên cải thiện việc nhập khẩu hoặc khai thác nguồn cung có sẵn.
Theo JRC, châu Âu sản xuất ít hơn 1% pin lithium-ion trên thế giới, so với 66% ở Trung Quốc. Song, không phải tất cả các nước thành viên EU đều tin rằng việc sản xuất quy mô lớn các nguyên liệu thô quan trọng trong nước là thực tế. Một nhà ngoại giao EU đã chỉ ra những thách thức pháp lý và sự phản đối về môi trường đối với các dự án khai thác. Có một dấu hỏi về mức độ mà khu vực có thể thực sự làm điều này và liệu có nên làm điều này với các quốc gia (bên ngoài EU) mà họ tin tưởng hay không.
Trong khi Ủy viên Thiery Breton đang nỗ lực để thúc đẩy sản xuất trong nước của một chương trình nghị sự về "quyền tự chủ chiến lược" tương tự như trong các lĩnh vực như hydro và chất bán dẫn, các quan chức khác của Ủy ban đang nhấn mạnh, sự cần thiết của các mối quan hệ thương mại tốt hơn bên ngoài EU.
Theo Ủy viên thương mại EU Valdis Dombrovskis cho biết, áp lực địa chính trị “đã thay đổi quan điểm của họ về chính sách thương mại và khối cần thực hiện nhiều thỏa thuận hơn với “các đối tác cùng chí hướng” để tăng cường khả năng phục hồi kinh tế của mình. Các mục tiêu của ông bao gồm một thỏa thuận với Chile - một nguồn cung cấp lithium chính, vào cuối năm nay và một thỏa thuận với Australia vào nửa đầu năm 2023.
