Kịp thời tháo gỡ các vướng mắc
Để đảm bảo quá trình sắp xếp đơn vị hành chính và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp không bị gián đoạn, trong đó có công tác giải ngân vốn đầu tư công, Chính phủ đã có sự chỉ đạo quyết liệt. 28 nghị định liên quan đến phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền được ban hành kịp thời, làm căn cứ pháp lý vững chắc cho các bộ, ngành và địa phương triển khai thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả.
Các địa phương cũng tích cực rà soát, ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn cụ thể để đảm bảo sự thống nhất giữa quy định của Trung ương và thực tiễn địa phương. Qua đó, phù hợp với đặc thù của mô hình chính quyền địa phương 02 cấp.
Ngoài ra, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết tháo gỡ những khó khăn đặc thù trong triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024. Nghị quyết này giúp khơi thông các vướng mắc về thủ tục hành chính, quy trình cấp phép, điều chỉnh giấy phép khai thác khoáng sản, và các quy định liên quan đến đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Đây được xem là "bước đi" cấp bách, thiết thực nhằm bảo đảm tiến độ cung cấp nguyên vật liệu cho các dự án trọng điểm quốc gia, từ đó góp phần thúc đẩy tiến trình đầu tư công nói chung.
Một điểm sáng quan trọng trong cải cách thể chế về đầu tư công là việc Chính phủ ban hành Nghị định số 254/2025/NĐ-CP ngày 26/9/2025 quy định chi tiết về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công. Nghị định này đã sửa đổi nhiều quy định cũ theo hướng phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho chủ đầu tư trong việc lập đề nghị thanh toán, quản lý tạm ứng vốn, thu hồi tạm ứng và chịu trách nhiệm toàn diện về tính chính xác của hồ sơ thanh toán.
Các thủ tục hành chính được đơn giản hóa rõ rệt, đặc biệt với các dự án khoa học công nghệ, chuyển đổi số, giúp giảm tới 33% số lượng thủ tục và ước tính giảm 70% lượng văn bản, giấy tờ giao dịch tại cơ quan thanh toán. Thời gian thanh toán vốn cũng được rút ngắn đáng kể, từ 3 ngày xuống tối đa 2 ngày làm việc, riêng tạm ứng vốn còn 1 ngày làm việc.
Việc cải cách triệt để thủ tục giải ngân được xem là bước đi chiến lược trong quá trình hiện đại hóa quản lý tài chính công, nâng cao hiệu lực, hiệu quả chi tiêu ngân sách, phù hợp với cơ cấu tổ chức bộ máy Chính phủ, chính quyền địa phương sau khi thực hiện chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và thúc đẩy phát triển bền vững.
Tiếp tục hoàn thiện các luật, nghị định liên quan
Hiện nay, nhằm tiếp tục hoàn thiện thể chế và đảm bảo tính đồng bộ với các luật được Quốc hội ban hành tại Kỳ họp thứ 9, Bộ Tài chính đang nghiên cứu sửa đổi một số luật quan trọng liên quan đến đầu tư công để tháo gỡ điểm nghẽn trong giải ngân vốn.
Đối với Luật Quy hoạch, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ về việc thống nhất mục tiêu, quan điểm xây dựng và nội dung dự thảo sửa đổi, hoàn thiện theo các góp ý của Uỷ ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội. Để tránh gián đoạn hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh và phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian chưa có luật sửa đổi, Bộ Tài chính đã đề xuất Chính phủ ban hành nghị quyết quy định xử lý các vướng mắc về điều chỉnh quy hoạch quốc gia, vùng và tỉnh khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính 02 cấp. Nghị quyết này bao gồm các chính sách cụ thể nhằm hạn chế tối đa các thủ tục điều chỉnh quy hoạch gây kéo dài tiến độ dự án, qua đó tạo thuận lợi tối đa cho công tác đầu tư.
Về Luật Quản lý nợ công, nhằm nâng cao hiệu quả huy động và trả nợ công phục vụ phát triển kinh tế, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ dự án sửa đổi, bổ sung một số điều luật. Dự án luật đề xuất phân cấp, phân quyền rõ ràng hơn trong phê duyệt kế hoạch vay, trả nợ nước ngoài của Chính phủ và chính quyền địa phương, bỏ quy định về xây dựng chương trình quản lý nợ công 3 năm để đồng bộ với các luật ngân sách, đầu tư công đã sửa đổi.
Dự thảo Luật lần này cũng mở rộng các ưu đãi và điều kiện tiếp cận vốn vay nước ngoài, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án sử dụng vốn vay nước ngoài. Một điểm đột phá là cho phép cấp phát toàn bộ vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi cho các địa phương chưa cân đối được thu - chi ngân sách nhà nước, hỗ trợ mạnh mẽ cho các địa phương phát triển.
Cùng với các luật nêu trên, Bộ Tài chính đang trình Chính phủ dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 85/2025/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật Đầu tư công. Các chỉnh sửa nhằm hoàn thiện hơn nữa cơ chế quản lý đầu tư công, tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong quá trình triển khai các dự án sử dụng vốn nhà nước.
Những bước cải cách toàn diện về thể chế trong đầu tư công như trên được đánh giá là nền tảng quan trọng, góp phần tháo gỡ các vướng mắc, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công nhanh chóng, hiệu quả, từ đó tạo đà phát triển kinh tế xã hội bền vững cho đất nước trong giai đoạn tiếp theo.
